Linia wąskotorowa Třemešná ve Slezsku – Osoblaha
- Nadrzędna kategoria: Kolej
- Kategoria: Kolej w Europie
- Opublikowano: niedziela, 10, wrzesień 2017 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 1969
Na terenie Czech, tuż przy granicy z Polską w rejonie Racławic Śląskich i Prudnika, na trasie Třemešná ve Slezsku – Osoblaha funkcjonuje kolej wąskotorowa. Każdego dnia kursują na niej regularne pociągi pasażerskie, uruchamiane przez Koleje Czeskie. Dodatkowo, w wybranych terminach można przejechać się pociągami retro, obsługiwanymi przez parowozy.
Państwa sąsiadujące z Polską mogą pochwalić się wieloma systemami kolei wąskotorowych. Część z nich znajduje się tuż przy granicy z naszym krajem, tak więc można się tam wybrać nawet na jednodniową wycieczkę. Niektóre odwiedziłem i opisałem. Wśród nich warto wspomnieć o Żytawskiej Kolei Wąskotorowej, Orawskiej Kolei Leśnej, czy Tatrzańskiej Kolei Elektrycznej. Dwie pierwsze wąskotorówki pełnią funkcję typowo historyczną. Ostatnia obsługuje natomiast regularny ruch pasażerski, a pociągi retro pojawiają się na niej okazjonalnie. Tymczasem kolej wąskotorowa Třemešná ve Slezsku – Osoblaha łączy w sobie zarówno funkcję obsługi normalnego transportu pasażerów z przejazdami turystycznymi. Na kolei tej uruchamiane są bowiem regularne pociągi osobowe Kolei Czeskich, jak i pociągi turystyczne, kursujące w wybranych terminach od maja do grudnia, przede wszystkim w okresie letnich wakacji. Większość tych ostatnich pociągów obsługiwana jest przez parowozy. Dzięki temu, w ciągu jednego dnia na kolejce tej można przejechać się zarówno zwykłym pociągiem osobowym, jak i historycznym składem. Niewiele pozostało takich kolei wąskotorowych, zwłaszcza w naszej części Europy.
Pomysł budowy kolei do miejscowości Osoblaha (po polsku Osobłoga) zrodził się już na początku lat siedemdziesiątych dziewiętnastego wieku, gdy w regionie uruchomiono pierwsze normalnotorowe linie kolejowe. Wśród nich była trasa Ołomuniec - Krnov - Leobschütz (obecne Głubczyce) wraz z odcinkami do Opavy i Ziegenhals (obecnie Głuchołazy). O powstanie linii kolejowej zabiegali przede wszystkim właściciele cukrowni w Osobłodze. Zaledwie 4 kilometry od miasta przebiegała bowiem linia kolejowa, prowadząca do pobliskich Racławic Śląskich. Miasto to leżało już jednak w Cesarstwie Niemieckim, natomiast Osoblaha znajdowała się na terenie Austro-Węgier. Stąd władze sprzeciwiły się budowie kolei przez granicę. Wieloletnie starania zakończyły się połowicznym sukcesem. Jeszcze w 1893 roku zakładano budowę trasy Město Albrechtice - Osoblaha - Racławice Śląskie. W 1895 roku zezwolono ostatecznie na budowę kolei wąskotorowej o prześwicie 760 mm na trasie Třemešná ve Slezsku – Osoblaha. W pierwszej z tych miejscowości zlokalizowany został punkt styczny z koleją normalnotorową, prowadzącą z Krnova do Głuchołaz. Dzięki zastosowaniu wąskiego toru, możliwe było obniżenie kosztów budowy, zwłaszcza że trasa kolei zaplanowana została przez bardzo pagórkowaty teren. Na liczącej nieco ponad 20 kilometrów trasie zaprojektowano aż 102 łuki. Najmniejszy z nich ma promień zaledwie 75 metrów. Odległość pomiędzy Trzemeśnią na Śląsku a Osobłogą w linii prostej wynosi natomiast około 15 kilometrów.
Budowa kolei rozpoczęła się wiosną 1898 roku, a pierwszy pociąg pokonał trasę jeszcze w grudniu tego samego roku. W 1918 roku wraz z powstaniem Czechosłowacji, wąskotorówka włączona została w struktury państwowych kolei ČSD. W 1928 roku na kolejce pojawiły się dwa wagony motorowe typu M11.0, usprawniając ruch pasażerski. Kolej bez większych zniszczeń przetrwała okres II wojny światowej. Mimo to, los wąskotorówki po wojnie wisiał na włosku, głównie z uwagi na brak sprawnego taboru do obsługi pociągów. Dopiero w lutym 1948 roku po dostarczeniu nowych wagonów motorowych typu M21.0 kolej zaczęła funkcjonować w miarę normalnie. Problemy wciąż sprawiały jednak parowozy, które starano się stopniowo zastępować trakcją spalinową. W 1958 roku na kolejkę trafiły cztery lokomotywy spalinowe typu TU47.0, które obsługują regularny ruch pasażerski do dnia dzisiejszego. Przyczyniły się one także do całkowitego zakończenia eksploatacji trakcji parowej. Stało się to w dniu 16 grudnia 1960 roku, gdy trasę przejechał ostatni pociąg prowadzony parowozem typu U47.003 „Maletka“.
W 1966 roku na kolejce pojawiły się nowe pojazdy pasażerskie. Początkowo trafiło tu 5 wagonów wyprodukowanych przez praską fabrykę Tatra Smichov. W 1975 roku dołączyły do nich kolejne 4 wagony tego typu, pochodzące z likwidowanej słowackiej wąskotorówki do Korytnicy. Część tych wagonów do dnia dzisiejszego służy przy obsłudze ruchu pasażerskiego.
Znaczenie ruchu towarowego na kolejce systematycznie malało. Już w 1980 roku kursowała tylko jedna para pociągów towarowych, uruchamiana przeważnie w nocy. W 1997 roku ostatecznie zakończono obsługę pociągów towarowych.
Kolejka przez lata opierała się różnym naciskom, których celem była likwidacja wąskotorowych torów. Na szczęście stało się inaczej. Kolej uratował bowiem generalny remont, który miał miejsce w latach 1985 - 1988. Dokonano wówczas wymiany całego torowiska, dzięki czemu obecnie pociągi wąskotorowe mogą poruszać się nawet z prędkością 40 kilometrów na godzinę.
W dzień powszedni na kolejce uruchamianych jest pięć par pociągów pasażerskich Kolei Czeskich, które obsługiwane są przez wspomniane lokomotywy typu TU47.0, oznaczone serią 705.9. W dni wolne kursują trzy pary pociągów, uzupełniane przez pociągi retro, które prowadzone są parowozem U57.001 "Malý štokr". Kolej posiada także drugi czynny parowóz U46.002 "Rešica", który podczas mojej wizyty na kolejce w lipcu 2017 roku pomimo planów kursowania stał wygaszony w parowozowni w Osobłodze. Zamiast niego, pociąg retro prowadziła lokomotywa spalinowa TU38.001, czyli znana z polskich torów Lyd2. Spalinowóz ten pochodzi zresztą z naszego kraju. Do 2003 roku wykorzystywany był w cukrowni w Kruszwicy. Później trafił do skansenu w Rudach, skąd został zakupiony w 2005 roku przez Czechów. Na oficjalnej stronie kolejki wąskotorowej opisane jest jako ciekawostka, że lokomotywa ta, wyprodukowana w 1977 roku uznawana jest za historyczną, natomiast pociągi rozkładowe obsługują o 20 lat starsze lokomotywy 705.9, pochodzące z 1958 roku. Ciekawostkę stanowi także wagon barowy, włączany do składu pociągu historycznego. Jest to najstarszy wagon na wąskotorówce. Został wyprodukowany w 1895 roku w Rumunii, natomiast do obecnej funkcji przystosowano go w 2005 roku. Wagon ten jest starszy od samej kolejki. Główne zaplecze wąskotorówki znajduje się w nowej lokomotywowni, zlokalizowanej przy stacji Třemešná ve Slezsku, która powstała w 2008 roku. Na stacji Osoblaha również znajduje się dwutorowa parowozownia, w której garażowany jest tabor. Obiekt ten powstał wraz z kolejką w 1898 roku.
Kolej Třemešná ve Slezsku – Osoblaha cieszy się obecnie dużym zainteresowaniem zarówno zwykłych pasażerów, jak i turystów. Tak więc nie grozi jej likwidacja. Jednocześnie na stacji w Trzemeśni zobaczyć można na żywo wzorcowe skomunikowania pociągów wąskotorowych z normalnotorowymi. Pasażerowie wysiadają bowiem z wagonu, przechodzą przez budynek stacyjny, a tam już wjeżdża wagon motorowy.
Od kilku lat istnieją również plany przedłużenia linii wąskotorowej do Polski. Trasa miałaby zyskać dodatkowe 10 kilometrów długości i docierać do Racławic Śląskich, biegnąc częściowo bo śladzie nieczynnej linii kolejowej do Raciborza.
Na koniec jeszcze jedna ciekawostka. Na obrzeżach Trzemeśni znajduje się jedyny przejazd kolejowy na linii wąskotorowej w Czechach, wyposażony w sygnalizację świetlną. W tym miejscu trasa kolei krzyżuje się z drogą numer 57. Odkąd otwarto przejście graniczne do Polski, znacznie wzrósł na niej ruch samochodów. W związku z tym w 2004 roku zainstalowano tu sygnalizację świetlną.
Szczegółowe informacje dotyczące kolei Třemešná ve Slezsku – Osoblaha dostępne są na jej oficjalnej stronie internetowej. Można tam zapoznać się ze szczegółowymi informacjami dotyczącymi kursowania zarówno zwykłych pociągów pasażerskich, jak i turystycznych, a także uzyskać wiele innych informacji dotyczących kolei.
