Piaseczyńsko-Grójecka Kolej Wąskotorowa
- Nadrzędna kategoria: Kolej
- Kategoria: Koleje wąskotorowe
- Opublikowano: poniedziałek, 15, sierpień 2016 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 1953
Kilka kilometrów na południe od Warszawy leży Piaseczno, gdzie swój początek ma obecnie Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa. Kolej ta niegdyś docierała do samej stolicy, zapewniając transport tysiącom ludzi. Obecnie pełni tylko funkcję turystyczną na liczącym około 15 kilometrów odcinku do Tarczyna.
Pod koniec dziewiętnastego wieku podjęto starania mające na celu uruchomienie kolei wąskotorowej łączącej miasteczka zlokalizowane na południe od Warszawy. Głównym impulsem do rozwoju transportu szynowego były cegielnie, dostarczające swoje produkty na potrzeby warszawskiego budownictwa, ale nie tylko. Chodziło również o ułatwienie pielgrzymki Żydów, zjeżdżających się z całej Europy do Góry Kalwarii, gdzie mieszkał słynny cadyk Magiet Alter. Pierwsze prace budowlane rozpoczęto wiosną 1898 roku. Od początku przyjęto rozstaw torów wynoszący 1000 mm, który funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W 1900 roku uruchomiono pierwszy odcinek z Warszawy do Góry Kalwarii z odnogą do Gołkowa. Starania dotyczące dalszej rozbudowy sieci udało się zrealizować dopiero w 1914 roku. Wówczas kolej wąskotorowa dotarła do Grójca. W planach była dalsza rozbudowa sieci, nawet do Radomia, a także jej elektryfikacja. Na przeszkodzie stanął jednak wybuch pierwszej wojny światowej. Wojska rosyjskie w 1915 roku rozpoczęły budowę toru w kierunku Nowego Miasta nad Pilicą. Zrealizowano jednak torowisko tylko za Mogielnicę. Infrastruktura ta została niestety zniszczona wraz z wycofującą się armią rosyjską.
Od 1916 roku rozpoczęto odbudowę sieci, poważnie uszkodzonej po działaniach wojennych. Na kolejce pojawił się także nowy tabor. Rok później przywrócono ruch pociągów do Mogielnicy. Dopiero w 1926 roku kolej dotarła do Nowego Miasta nad Pilicą. Z dalszego przedłużania trasy do Radomia ostatecznie zrezygnowano. Miasto z Warszawą zostało natomiast połączone koleją normalnotorową. Niestety, wąskotorówka coraz mniej chętnie widziana była na ulicach Warszawy. Pociągi docierały wówczas wzdłuż ulicy Puławskiej aż do Placu Unii Lubelskiej. W związku z rozbudową sieci tramwajowej oraz nasilającym się ruchem kołowym, zdecydowano o skróceniu trasy w 1935 roku. Ostatecznie pociągi wąskotorowe docierały do otwartej w 1937 roku stacji Warszaw Południowa, zlokalizowanej w rejonie obecnej stacji metra Wilanowska. Sama kolejka wchłonęła również funkcjonującą dotychczas równolegle Wilanowską Kolej Wąskotorową.
Pierwsze lata drugiej wojny światowej kolej przetrwała bez większych szkód. Nieco gorzej było w 1945 roku, jednak już w lutym udało się uruchomić pierwsze pociągi z Piaseczna do Warszawy. W 1949 roku kolej po raz pierwszy znalazła się w strukturach PKP. W latach 1950 - 1960 wąskotorówka przeżywała swój największy rozkwit, obsługując coraz większy ruch pasażerski i towarowy. Rozważano wówczas jej połączenie z koleją rogowską. Niestety, z planów tych nic nie wyszło, a konkurencja w postaci transportu samochodowego coraz częściej wpływała na zmniejszenie liczby podróżnych oraz przewożonych towarów. Sytuacja ta zmusiła w 1952 roku do zamknięcia odcinka do Konstancina, w 1968 roku do Jasieńca, a w 1969 roku z Dąbrówki do dworca Warszawa Południowa. W maju 1971 roku dodatkowo zamknięto odcinki z Iwicznej do Wilanowa oraz z Piaseczna do Góry Kalwarii. W liniowej eksploatacji pozostał wówczas odcinek z Piaseczna do Nowego Miasta, na który wprowadzono rumuńskie lokomotywy spalinowe i wagony pasażerskie. Pojawiły się również transportery służące do przewozu wagonów normalnotorowych. Wejście do ruchu nowego taboru wymagało przebudowy sieci torowej, w tym wszystkich obiektów inżynierskich i wymiany szyn z typu średniego na ciężkie. Wysiłki te nie przyniosły spadku odpływu pasażerów i towarów. Kolej przetrwała wprawdzie przemiany 1989 roku, jednak już 1 lipca 1991 roku wstrzymano ruch pasażerski. Z dniem 1 września 1996 roku ostatecznie zakończono obsługę ruchu towarowego.
Na szczęście Piaseczyńsko-Grójecka Kolej Wąskotorowa nie przeszła do historii. Kolej wpisano do rejestru zabytków już w 1994 roku i rozpoczęto uruchamianie pociągów turystycznych. W 1998 roku powstało Towarzystwo Restauracji Grójeckiej Kolei Wąskotorowej, które w 2000 roku przekształciło się w Piaseczyńskie Towarzystwo Kolei Wąskotorowej. W 2002 roku PKP najpierw użyczyło, a ostatecznie kilka lat później przekazało majątek Grójeckiej Kolei Wąskotorowej władzom samorządowym powiatu piaseczyńskiego. W 2003 roku rozpoczął się remont kapitalny torowiska na odcinku z Piaseczna do Tarczyna dzięki środkom finansowym przyznanym z funduszy ONZ. Od 2004 roku zaczęto używać oficjalnej nazwy Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa. Odtąd kolejka realizuje kursy turystyczne na liczącym około 15 kilometrów długości odcinku z Piaseczna do Tarczyna. Zachowany jest cały szlak z Piaseczna do Nowego Miasta nad Pilicą. W 2009 roku wznowiono przewozy z Piaseczna do Grójca, jednak po roku wycofano się z nich. Obecnie w folderach reklamowych kolejki pojawia się informacja o planach przedłużenia ruchu turystycznego z Tarczyna do Grójca, a w dalszej kolejności także do Nowego Miasta nad Pilicą. Ciężko jednak wskazać realne terminy realizacji tych zapowiedzi.
Sama kolejka na swoim krótkim odcinku funkcjonowania z Piaseczna do Tarczyna ma się jednak całkiem dobrze. Dzięki bliskości Warszawy, przejazdy wąskotorówką cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem pasażerów, a bilety lepiej zarezerwować z wyprzedzeniem. Całe zaplecze techniczne kolejki zlokalizowane jest na stacji w Piasecznie. Tu stacjonują dwie czynne lokomotywy spalinowe serii Lxd2 oraz 5 rumuńskich wagonów osobowych. Jeżdżący tabor kolejki uzupełnia replika wagonu "Wernigerode", wagon motorowy MBxd2 oraz drezyna Wmc. Na stacji w Piasecznie można również zobaczyć wiele nieczynnych jednostek taboru. Wśród nich są lokomotywy serii Lxd2 czy pługi śnieżne. Kolejka realizuje regularne przewozy w niedziele w miesiącach letnich. Z Piaseczna wyrusza o godzinie 11:00. Pociąg jedzie do Tarczyna, po czym wraca do Runowa. Tu obok przystanku znajduje się miasteczko westernowe oraz miejsce na ognisko. Podczas postoju można spróbować swoich sił na drezynie ręcznej.
Szczegółowe i najbardziej aktualne informacje dotyczące kolejki można znaleźć na jej oficjalnej stronie internetowej.
