Krośnicka Kolej Wąskotorowa
- Nadrzędna kategoria: Kolej
- Kategoria: Koleje wąskotorowe
- Opublikowano: piątek, 20, maj 2022 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 1942
Jest najmłodszą koleją wąskotorową i jedną z zaledwie kilku kolei parkowych w naszym kraju. Powstała w 2013 roku jako nowa atrakcja turystyczna w gminie Krośnice dzięki dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej. Nie ma wątpliwości, że inwestycja spełniła swój cel i doprowadziła do stworzenia interesującej oferty turystycznej.
Gmina Krośnice położona jest w słynnej dolinie Baryczy, w północnej części województwa Dolnośląskiego. Rejon ten znany jest ze stawów hodowlanych, które jednocześnie stanowią ostoję dla wielu gatunków roślin i zwierząt, tworząc bogaty świat przyrody. Znajduje się tu między innymi największy w kraju rezerwat ornitologiczny "Stawy Milickie". Przez teren ten przebiegała również Wrocławska Kolej Dojazdowa, która została zlikwidowana w 1991 roku.
Chcąc stworzyć atrakcję turystyczną łączącą zarówno tradycje związane ze stawami hodowlanymi, jak i trasą dawnej wąskotorówki, gmina Krośnice przygotowała na początku drugiej dekady dwudziestego pierwszego wieku projekt utworzenia kolei parkowej na terenie Zespołu Pałacowo-Parkowego Krośnice-Wierzchowice. Składał się on z dwóch zasadniczych komponentów: przygotowania stawów rekreacyjnych wraz z renowacją istniejących oraz budowy kolejki wąskotorowej. Zmodernizowane zostały dwa stawy o charakterze naturalnego zbiornika leśnego, otoczone starodrzewiem oraz powstał nowy staw. Wokół nich wybudowano trasę kolei wąskotorowej o rozstawie torów 750 mm i długości około 2700 metrów. Utworzono stację końcowo-początkową Krośnice Wąskotorowe, gdzie znajduje się zaplecze techniczne dla kolejki, a także Centrum Informacji Turystycznej oraz bar. Wzdłuż trasy wyznaczono 5 przystanków w formie zadaszonych peronów: Pałac Krośnice, Park, Stawy, Piramida, Pałac Wierzchowice. W ramach projektu zakupiono i odnowiono parowóz Px48-1907 z 1955 roku, który niegdyś kursował na Wrocławskiej Kolei Dojazdowej, a w ostatnich latach eksploatowany był na Średzkiej Kolei Powiatowej. Pozostały tabor kolejki stanowi lokomotywa spalinowa WLs180 - 7220 oraz otwarte wagony pasażerskie. Na terenie parku znajdują się także dwa parowozy-pomniki typu Las.
Otwarcie kolejki nastąpiło 25 maja 2013 roku. Od tego czasu kursuje ona w okresie od końca kwietnia do końca września. W niedziele na trasę wyjeżdża skład prowadzony parowozem. W dni powszednie i w soboty kursuje natomiast lokomotywa spalinowa. Szczegółowy rozkład jazdy pociągów znajduje się na oficjalnej stronie internetowej kolejki. Czas przejazdu wynosi około 25 minut, przy czym podróż zazwyczaj składa się z dwukrotnego objechania dużej pętli lub przejazdu po dużej i małej pętli. Za pierwszym razem pociąg zatrzymuje się na kolejnych przystankach. W tym czasie kierownik pociągu zbiera opłatę za przejazd. Za drugim razem kolejka przejeżdża już bez postoju. Układ torowy ma kształt pętli, wewnątrz której znajduje się dodatkowy tor, łączący się z pętlą w dwóch miejscach przy pomocy trójkątów torowych. Dzięki temu możliwe jest na przykład obrócenie parowozu. Ma to istotne znaczenie, ponieważ z powodu występowania na trasie łuków praktycznie tylko w jedną stronę, początkowo dochodziło do nierównomiernego zużycia obręczy taboru.
W ramach inwestycji rzeczywiście udało się stworzyć kompleksowy produkt turystyczny. Na miejscu poza wycieczką koleją wąskotorową można również spacerować po parku, skorzystać z wypożyczalni sprzętu wodnego, miejsca wyznaczonego do kąpieli lub wiaty grillowej, pójść z dziećmi na plac zabaw, czy też zjeść posiłek oraz zakupić pamiątki. Całkowita wartość inwestycji wyniosła 6 991 918,90 zł, z czego wydatki kwalifikowane 6 621 876,55 zł, a kwota dofinansowania: 4 634 651,40 zł. Projekt był współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013. Priorytet VI, działanie 6.2 „Turystyka aktywna”.
Wielu zarzuca kolejce, że bardziej przypomina lunapark, niż prawdziwą wąskotorówkę. Jej powstanie nie miało jednak na celu odtworzenia stanu historycznego, lecz stworzenie interesującej atrakcji turystycznej. Nie ma wątpliwości, że władzom Krośnic zadanie to się udało. Kolejka cieszy się ogromnym zainteresowaniem pasażerów, zwłaszcza w dni wolne i długie weekendy. Wówczas pociąg kursuje praktycznie bez przerwy, nie czekając na rozkładowe godziny odjazdu.
Krośnicka Kolej Wąskotorowa nawiązuje do zlikwidowanej w 1991 roku Wrocławskiej Kolei Dojazdowej, która powstała w 1945 roku w wyniku połączenia Kolejki Wrocławsko-Trzebnicko-Prusickiej ze Żmigrodzko-Milicką Koleją Powiatową. Pierwsza z nich uruchomiona została w styczniu 1899 roku i zgodnie z nazwą prowadziła z Wrocławia przez Trzebnicę i Prusice do Przedkowic. Tam połączona była z drugą koleją, która była nieco starsza. Funkcjonowanie rozpoczęła już w 1894 roku i prowadziła ze Żmigrodu przez Milicz do Sulmierzyc. Całość tworzyła sieć o długości około 100 kilometrów. Pociągi poruszały się po torach o rozstawie 750 mm.
Wrocławski dworzec kolejki nazywany Dworcem Miejskim, a po wojnie nawet określany jako Wrocław Główny Wąskotorowy, zlokalizowany był przy placu Staszica, w pobliżu Dworca Nadodrze. Funkcjonował on do grudnia 1950 roku. Budynek dworca przetrwał do dnia dzisiejszego, a w jego pobliżu w bruku wciąż znajduje się kawałek wąskotorowych torów. W 2016 roku w ramach rewitalizacji odnowiono peron, ustawiając przy nim parowóz Tx2 - 355 z wagonem towarowym. Sam budynek dworca w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku przekazano parafii św. Bonifacego. Został on zaadaptowany na dom katechetyczny. Obecnie obiekt jest w użytkowaniu Klubu Inteligencji Katolickiej.
Odcinek z Wrocławia do Trzebnicy funkcjonował do 1967 roku. Później zdemontowano torowisko i po kolejce nie pozostał praktycznie żaden ślad. Reszta sieci była eksploatowana aż do 1991 roku. Do dziś w terenie zachowało się po niej wiele pamiątek. Po 2010 roku na liczącym około 17 kilometrów odcinku poprowadzono po nasypie ścieżkę rowerową, łączącą Sułów, Pracze, Kaszewo, Milicz i Grabownicę. W trzech miejscach na trasie utworzono mini skanseny. W Sułowie na stacji ustawiono na fragmencie toru wagon pasażerski 1Aw. Tu także wciąż można zobaczyć budynek dworcowy stacji Sułów Milicki.
W Miliczu historyczny tabor znajduje się w dwóch lokalizacjach. W rejonie stacji Milicz Zamek ustawiony jest skład złożony z wagonu motorowego MBxd1-168, pochodzącego z Krośniewic oraz wagonu pasażerskiego 1Aw i wagonu bagażowego. Obok znajduje się jeszcze lokomotywa spalinowa Diema z wagonem kolebą.
Dodatkowo w rejonie dawnej stacji Milicz Wąskotorowy postawiono lokomotywę spalinową Wls150 - 7223 z trzema wagonami rumuńskimi Bxhpi, które jednak w 2021 roku zostały zabrane do Środy Wielkopolskie.
Ponadto, w Trzebnicy przy ulicy Wrocławskiej stoi pomnik lokomotywy Lyd1 - 221.
Od czasu do czasu mówi się o odbudowie fragmentu dawnej Żmigrodzko-Milickiej Kolei Powiatowej. Biorąc pod uwagę, że w Krośnicach udało się zbudować kolej parkową od podstaw, pomysł nie wydaj się być tak całkiem nierealny.
