Kolejka Parkowa Maltanka
- Nadrzędna kategoria: Kolej
- Kategoria: Koleje wąskotorowe
- Opublikowano: wtorek, 26, grudzień 2023 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 1347
W Poznaniu funkcjonuje jedna z trzech i jednocześnie jedyna czynna w Polsce kolej parkowa. Jej trasa prowadzi malowniczo wzdłuż jeziora Malta do nowego ogrodu zoologicznego w stolicy Wielkopolski, natomiast pociągi poruszają się po torach o rozstawie 600 mm. Kolej Parkowa Maltanka od dziesięcioleci cieszy się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Poznania.
Koleje parkowe są popularną formą rozrywki w wielu europejskich miastach. Szczególnie dużo można ich znaleźć w Niemczech oraz w państwach byłego Bloku Wschodniego. W wielu przypadkach tego typu koleje obsługiwane są przez młodych ludzi, którzy mogą w ten sposób atrakcyjnie spędzić czas i jednocześnie nauczyć się odpowiedzialności. W Polsce koleje parkowe najlepszy swój czas mają niestety za sobą. Likwidacji uległa kolej w Bydgoszczy. Na ponowne uruchomienie wciąż czeka wąskotorówka w Ostrowie Wielkopolskim. Podobny los pod koniec drugiej dekady dwudziestego pierwszego wieku spotkał pozostałość kolei parkowej w Parku Śląskim. Na tym tle zdecydowanie pozytywnie wyróżnia się Kolej Parkowa Maltanka, która nie dość że funkcjonuje bez przerwy do chwili obecnej, to jeszcze doczekała się generalnego remontu.
Początki kolei parkowej w Poznaniu sięgają 1956 roku. Wówczas utworzona została Harcerska Kolej Dziecięca, której trasa licząca 1,5 kilometra prowadziła pomiędzy Ogrodem Jordanowskim i Łęgami Dębińskimi. Pociągi poruszały się po torach o rozstawie 600 mm. Kolej kolidowała jednak z planowaną do realizacji trasą Hetmańską. W związku z tym zdecydowano się ją przenieść do dzielnicy Malta, która była wówczas zagospodarowywana. Torowisko odbudowano nad powstałym sztucznym jeziorem Maltańskim. Kolejka miała dowozić wszystkich chętnych do nowo otwartego ogrodu zoologicznego.
Ponowne uruchomienie kolejki miało miejsce w dniu 21 lipca 1972 roku. Jej trasa liczy od tego czasu 3850 metrów i prowadzi z rejonu ronda Śródka do nowego ZOO. Po drodze wyznaczono dwa przystanki "Ptyś" oraz "Balbinka". Na tym drugim przystanku istnieje możliwość minięcia się pociągów i jest ona wykorzystywana w przypadku kursowania dwóch składów na trasie. Przystanki początkowe noszą nazwę "Maltanka" i "Zwierzyniec". Mają one formę pętli, dzięki czemu nie ma konieczności zmiany czoła pociągu. Kolej wąskotorowa, jako jedyna w Polsce, posiada system semaforów świetlnych, służący do sterowania i zabezpieczenia ruchu pociągów, a także automatyczne zwrotnice. Zaplecze kolejki znajduje się w rejonie stacji "Maltanka".
Kolej Parkowa Maltanka od lat cieszy się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Poznania. W ciepłe, letnie dni, pociągi złożone z otwartych wagonów kursują wypełnione po brzegi z częstotliwością co 30 minut. Dodatkowo, w latach 2017 - 2018 dokonano gruntownego remontu infrastruktury kolejki. Od tego czasu jest ona najnowocześniejszą koleją wąskotorową w naszym kraju. Za utrzymanie kolejki odpowiada Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu. Wąskotorówka funkcjonuje obecnie od maja do końca września. W dni powszednie kursuje jeden pociąg raz na godzinę. W dni wolne na trasę wyjeżdżają dwa składy, dzięki czemu pojawiają się na przystankach co 30 minut.
Tabor kolejki składa się z trzech lokomotyw spalinowych: WLs40 - 100 z 1956 roku, WLs40 - 1225 z 1961 roku oraz WLs50 - 1563 z 1964 oraz 8 wagonów osobowych. Najstarsze z nich pochodzą z 1956 roku, dwa młodsze z 1972 roku, natomiast dwa najnowsze z 2010 roku. Gwiazdą kolejki jest jednak parowóz Borsig Bn2t 11458 z 1925 roku. W wybrane dni wolne w okresie letnim prowadzi one jeden ze składów pasażerskich. Kolej posiada też nieczynne pojazdy. Wśród nich jest parowóz Tx26 - 423 z 1926 roku, ustawiony jako pomnik na stacji "Maltanka".
Poznańską Maltankę odwiedza też parowóz Lowa 26004 z 1951 roku, na co dzień stacjonujący w Białośliwiu. Wówczas oba składy kursujące po trasie kolejki obsługiwane są trakcją parową, stanowiąc tym samym jeszcze większą atrakcję turystyczną.
Na Kolei Parkowej Maltanka kursuje również wagon motorowy MBxc1 – 41 „Ryjek”. Został on wyprodukowany jako pierwszy z trzech, dla Bydgoskiej Kolei Powiatowej przez warszawskie zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein w 1932 roku. Określenie „Ryjek” wzięło się od charakterystycznego, wysuniętego przodu pojazdu, w którym umieszczono silnik. Co ciekawe, do 1955 roku wagon ten był dwukierunkowy. Posiadał więc dwa "ryjki" - każdy umieszczony na jednym z końców. W 1953 roku wszystkie trzy wagony motorowe trafiły na Jarocińską Kolej Dojazdową. Po jej zamknięciu w 1991 roku, "Ryjka" uratowali członkowie Poznańskiego Klubu Modelarzy Kolejowych. W 1994 roku przeszedł on remont generalny w ZNTK Poznań i trafił na Kolej Parkową Maltanka. Kursował tam w biało-granatowym malowaniu aż do 2004 roku, gdy został odstawiony na terenie zajezdni tramwajowej przy ulicy Fortecznej w Poznaniu. Oczekiwał tam na kolejny remont aż do 2021 roku. Wówczas przejęło go poznańskie MPK, które wykonało następną naprawę główną. Po remoncie wagon wyjechał w oryginalnych barwach. Górna część pudła pomalowana jest na jasnozielono, dolna na ciemnozielono, natomiast obie części oddziela pomarańczowy pas. Od 2022 roku wagon motorowy MBxc1 – 41 ponownie kursuje na Kolei Parkowej Maltanka.
W 2023 roku w ramach Poznańskiego Budżetu Obywatelskiego zgłoszono projekt odnowy pasażerskiego wagonu wąskotorowego, który mógłby kursować razem z „Ryjkiem”. Pojazd ten oczekiwał na remont na terenie nieczynnej zajezdni przy ulicy Madalińskiego w Poznaniu.
Drugi wagon motorowy MBxc1 – 42 po zakończeniu pracy na Jarocińskiej Kolei Dojazdowej został przejęty w 1991 roku przez Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. W 2013 roku przekazano go do Muzeum Parowozownia Jarocin, gdzie oczekiwał na remont i w przyszłości miał być częścią przygotowywanej wystawy. Trzeci motorowy wagon MBXc1 – 43 jeszcze w 1978 roku uczestniczył w zderzeniu z ciężarówką na przejeździe kolejowym. W wyniku doznanych zniszczeń, został złomowany. Warto wspomnieć, że dwa pozostałe wagony MBxc1 od początku były jednokierunkowe. Nie posiadały też „ryjków”, a silnik zabudowany był wewnątrz kabiny maszynisty.
