Kraków Główny
- Nadrzędna kategoria: Kolej
- Kategoria: Stacje kolejowe
- Opublikowano: niedziela, 25, maj 2014 22:00
- PSMKMS
- Odsłony: 3374
Dworzec kolejowy Kraków Główny, będący elementem Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego, jest najważniejszym węzłem transportowym w południowo-wschodniej Polsce i jednym z najważniejszych w całym kraju. Od lutego 2014 roku jest również pierwszym dworcem kolejowym w Polsce, w którym obsługa podróżnych odbywa się w podziemiach bezpośrednio pod peronami.
Budynek krakowskiego Dworca Głównego został zaprojektowany przez architekta Petera Rosenbauma. Budowa obiektu, który obsłużyć miał pierwsze pociągi przyjeżdżające do Krakowa, ruszyła 12 października 1844 roku. Uroczyste otwarcie miało miejsce w dniu 13 października 1847 roku. Początkowo obiekt ten był dworcem czołowym. W dziewiętnastym wieku budynek przeszedł dwie przebudowy w latach 1869 - 1871 oraz 1892 - 1894. Wówczas uzyskał styl eklektyczny, który możemy podziwiać do dnia dzisiejszego. Ostatnia przebudowa budynku dworcowego miała miejsce w 1920 roku.
W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku podjęto decyzję o stworzeniu Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego, który integrować miał wiele środków transportu publicznego. Do najważniejszych elementów należeć miał przebudowany dworzec kolejowy, pod którym przewidziano tunel dla pojazdów szynowych oraz tunel drogowy. Nad dworcem zaplanowano natomiast wielopoziomowy parking, który jednocześnie stanowić miał przykrycie peronów. Przebudowa ruszyła na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Do połowy lat dziewięćdziesiątych udało się zbudować pięć nowych, wyspowych peronów, nieco przesuniętych na północ w stosunku do budynku dworcowego. W podziemiach będących w stanie surowym przygotowano miejsce na tunel dla szybkiego tramwaju oraz tunel drogowy, a także nowy podziemny dworzec kolejowy. Jednopoziomowa płyta parkingowa została niemal w całości ukończona. Zabrakło jedynie nawierzchni parkingowej nad pierwszym peronem. W trakcie tej przebudowy część peronowa zyskała charakterystyczny wygląd, który nadawały osłony z blachy trapezowej w kolorze żółtym. Niedługo później uruchomiony został tunel-antresola, będący pierwszym elementem podziemnego dworca kolejowego.
W 2008 roku ukończona została budowa tunelu Krakowskiego Szybkiego Tramwaju. Rok wcześniej zakończono budowę Galerii Krakowskiej, dominującej odtąd po zachodniej stronie dworca. Po stronie wschodniej pojawił się natomiast Regionalny Dworzec Autobusowy. Zrealizowano również pełny układ drogowy zarówno po wschodniej i zachodniej stronie peronów kolejowych, który połączył w całość tunel drogowy.
Do kompletu brakowało jedynie nowego dworca kolejowego. W związku z przygotowaniami do turnieju EURO 2012, w 2010 roku rozpoczęto prace przy realizacji podziemnego dworca kolejowego. W ramach tego zadania zaplanowano również modernizację peronów oraz układu torowego. Prace na powierzchni udało się zakończyć na początku 2012 roku. Roboty w podziemiach były zdecydowanie mniej zaawansowane. Dodatkowe zamieszanie wprowadził brak ujęcia w zadaniu remontu tunelu - antresoli. W rezultacie, będące inwestorem PKP S.A. zerwały umowę z wykonawcą, który następnie ogłosił upadłość.
Mimo problemów z budową podziemnego dworca, już na początku 2012 roku perony kolejowe stały się prawdziwą wizytówką. Żółtą blachę trapezową zastąpiły panele w kolorze srebrnym i pomarańczowym. Zmieniona została nawierzchnia peronów, system oświetlenia oraz informacji pasażerskiej. Pomiędzy peronami ułożono nowe tory. Dodatkowo, pojawiły się szklane ściany od strony wschodniej i zachodniej, osłaniające perony przed wiatrem. Całość stworzyła bardzo pozytywny efekt jasnego i nowoczesnego dworca.
Nowy wykonawca podziemnego dworca wszedł na plac budowy wiosną 2013 roku. Mimo ruszenia prac, nie udało się dotrzymać pierwotnego terminu ich wykonania. Ostatecznie, podziemny dworzec kolejowy był gotowy na przyjęcie pierwszych podróżnych w lutym 2014 roku. Oficjalne otwarcie miało miejsce 14 lutego. W tym samym dniu rozpoczęło się przenoszenie obsługi podróżnych do podziemi pod peronami.
Oddany do użytku podziemny dworzec kolejowy składa się z dwóch części. Pierwsza z nich to pasaż handlowy, będący jednocześnie głównym ciągiem komunikacyjnym pomiędzy wschodnią i zachodnią stroną centrum komunikacyjnego. Od strony południowej, na nieco niższym poziomie, zlokalizowana została hala dworcowa. W niej umieszczono okienka kasowe zarówno PKP Intercity jak i Przewozów Regionalnych. Swoje miejsce znalazła tu również Informacja, przechowalnia bagażu oraz toalety. Dodatkowo, powstało biuro obsługi dworca kolejowego, w którym każdy pasażer powinien uzyskać pomoc.
Pasażerowie mogą oczekiwać na pociągi w dwóch miejscach. W hali dworcowej zlokalizowane zostały ławki, wewnątrz których znalazła się zieleń i oczka wodne. Zasadniczo jednak, za poczekalnie służą pomieszczenia zlokalizowane nad halą dworcową, na antresoli. Tu także swoje miejsce znalazł salonik VIP dla pasażerów PKP Intercity. Salonik zlokalizowany został w pobliżu wyjścia na peron piąty, z którego najczęściej odjeżdżają pociągi do Warszawy.
Cały podziemny dworzec połączony jest bezpośrednio ze wszystkimi peronami, zapewniając tym samym bardzo szybkie dojście z hali dworcowej na odpowiedni peron. Pasażerowie mogą wybrać zwykłe schody, schody ruchome oraz windy.
Ostatni etap prowadzonej od lat osiemdziesiątych budowy Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego miał miejsce w dniu 2 marca 2014 roku. Wówczas to ostatni pasażerowie kolei obsłużeni zostali w starym budynku krakowskiego Dworca Głównego. Tym samym zakończyła się licząca ponad stopięćdziesiąt lat historia tego obiektu jako miejsca obsługi podróżnych. Od następnego dnia, pasażerowie mogli korzystać wyłącznie z nowego dworca kolejowego, zlokalizowanego pod peronami. Budynek krakowskiego Dworca Głównego był niemym świadkiem olbrzymich zmian, jakie zaszły w jego otoczeniu. Mimo bogatej historii, wciąż nie wiadomo, co stanie się ze starym budynkiem. Kilka lat temu kolej rozważała jego sprzedaż, ale na dzień dzisiejszy takie rozwiązanie raczej nie jest brane pod uwagę. Obecnie trwają analizy dotyczące przyszłego zagospodarowania budynku. Według wstępnych planów, ma on łączyć funkcje usługowo-rozrywkowe i stanowić zaplecze dla działalności kolejowej. Nieoficjalnie mówi się, że może w nim powstać wielosalowe kino. Czy tak się stanie, przekonamy się już niedługo.
Dworzec Główny obsługuje obecnie cały kolejowy ruch pasażerski przechodzący przez Kraków. Przez stację nie przejeżdżają natomiast żadne pociągi towarowe. Te kierowane są na trasy obwodnicowe. Wprawdzie liczba pociągu, w związku z coraz gorszą kondycją kolei w naszym kraju w przeciągu ostatnich dekad znacząco spadła, być może tę niekorzystną tendencję uda się powstrzymać. W grudnia 2014 roku na krakowski dworzec kolejowy powinny wjechać pierwsze rozkładowe pociągi z Warszawy, prowadzone jednostkami Pendolino. W tym samym okresie ruszy pierwsza linia Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej, która docelowo obsługiwać ma wszystkie linie kolejowe wychodzące z Krakowa.
