Tramwaje historyczne w Krakowie
105N - 271+266
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje historyczne w Krakowie
- Opublikowano: wtorek, 24, styczeń 2023 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 6087
Pod koniec 2019 roku przywrócono oryginalny wygląd dwóch najstarszych, zachowanych w naszym mieście wagonów typu 105N numer 266 i 271. Nim jednak oficjalnie wzbogaciły one kolekcję historycznego taboru krakowskiego MPK, przez ponad dwa lata pełniły dodatkowo funkcję techniczną, służąc w zimie do odladzania sieci trakcyjnej.
Pierwsze wagony typu 105N przybyły do Krakowa z chorzowskich zakładów Konstal w 1975 roku. Wśród nich były dwa wozy oznaczone numerami 266 i 271, które posiadały numery fabryczne 31 i 36. Wóz numer 266 był pierwszym, natomiast 271 szóstym, które dotarł do naszego miasta. W 1984 roku oba tramwaje przeszły naprawę główną u producenta. Zostały wówczas przebudowane na wozy typu 105Na. Jednocześnie, najpewniej dokonano wówczas podmiany pudeł na nowe. Po powrocie do Krakowa, oba wozy otrzymały odpowiednio numery 479 i 477. W 1999 roku wysłano je na kolejną naprawę główną, tym razem przeprowadzoną już w Krakowie. Po niej początkowo kursowały solo, by ostatecznie zostać połączone w trójskład 105Na - 477+478+479. W latach 2007 - 2010 przeniesiono je do zajezdni Podgórze, gdzie jeździły z numerami 105Na - 711+712+713. W 2010 roku powróciły do zajezdni Nowa Huta, gdzie przez krótki czas kursowały z numerami 105Na - 421+422+423.
W 2010 roku dwa najstarsze wagony 105Na zakończyły liniową eksploatację. Już wtedy myślano o ich zachowaniu, jako pojazdy historyczne. Były jednak zbyt młode na taką funkcję, zwłaszcza że na ulicach Krakowa wciąż wówczas dominowały jeszcze wozy z Konstalu. W związku z tym znaleziono dla nich inną, tymczasową funkcję. Przeznaczone zostały do szkolenia przyszłych prowadzących. W związku z tym otrzymały nowe numery 105Na - 1511+1512.
Na przełomie 2013 i 2014 roku dla najstarszych krakowskich "stopiątek" po raz drugi znaleziono nowe zajęcie. W obecnym stuleciu długie i mroźne zimy w naszym kraju zaczęły stanowić rzadkość, natomiast nasiliły się negatywne zjawiska pogodowe, występujące przy przechodzeniu temperatury przez 0'C. Coraz częściej duże problemy powoduje marznący deszcz, który wywołuje olbrzymie zamieszanie zarówno na drogach, jak i w przypadku pojazdów szynowych zasilanych z sieci trakcyjnej. Przykładowo, w styczniu 2014 roku doszło do dosłownego paraliżu polskiej kolei w rejonie Ostrowa Wielkopolskiego, gdzie oblodzona sieć unieruchomiła kilka pociągów.
Podobne problemy nasiliły się również na krakowskiej sieci tramwajowej. Gdy na ulicach miasta dominowały składy 102Na i 105Na, posiadające dwa odbieraki prądu, z oblodzeniem sieci można było sobie poradzić stosunkowo łatwo. Jednak po wprowadzeniu do ruchu znacznej liczby nowoczesnych wagonów, wyposażonych tylko w jeden pantograf, problemy z oblodzeniem sieci zaczęły stanowić ogromne wyzwanie. Wieloletnią normą stało się wysyłanie na pierwszy kurs z pętli Kurdwanów składu 105Na, wyposażonego w dwa podniesione odbieraki prądu, które doprowadzały sieć do prawidłowego stanu. Krakowskie MPK w najbardziej zagrożone noce kierowało na ulice miasta tramwaje do przecierania sieci. O ile jednak wcześniej ich głównym zadaniem było odśnieżanie torów, o tyle później służyły one przede wszystkim do odladzania sieci trakcyjnej.
Aby ułatwić to zadanie, zdecydowano się przygotować specjalny skład tramwajowy, przeznaczony do oczyszczania sieci. Do nowej funkcji w styczniu 2014 roku przystosowano dotychczasowy skład nauki jazdy 105Na - 1511+1512, który w międzyczasie odzyskał historyczne numery 105Na - 271+266. W pierwszym wagonie w miejscu dotychczasowego pantografu założono nowy, połówkowy odbierak prądu, wyposażony dodatkowo w dysze służące do podawania pod ciśnieniem dwóch różnych substancji. Jedna zabezpieczała sieć przed oblodzeniem, natomiast druga umożliwiała bezpieczne usuwanie lodu, gdy już się pojawi. Z przodu ślizgu znalazł się specjalny czujnik wykrywający i załączający odpowiednią dyszę (tę, która znajduje się pod drutem jezdnym). Ponadto, we wnętrzu wozu zainstalowano agregat, z którego wężami do ślizgacza doprowadzana była ciecz do odladzania. Nad całością pracy systemu czuwał motorowy, który w kabinie miał specjalny panel służący do sterowania urządzeniem do odladzania sieci.
Tak przygotowany skład w dniu 20 stycznia 2014 roku debiutował na ulicach Krakowa. Oblodzenie sieci szybko zweryfikowało wytrzymałość pierwotnie zastosowanego, niezbyt masywnego odbieraka prądu. W związku z tym, w drugiej wersji postanowiono zastosować wytrzymalszy pantograf, identyczny jak stosowane w krakowskich Bombardierach. Odtąd skład pojawiał się na ulicach Krakowa głównie w zimowe noce, gdy ryzyko oblodzenia sieci trakcyjnej wzrastało.
Na początku czerwca 2015 roku krakowskie MPK rozpoczęło operację przenumerowania wagonów tramwajowych zgodnie z systemem stosowanym dotychczas wyłącznie w trakcji autobusowej. Od tego czasu, numer każdego z wagonów tramwajowych składa się z dwóch liter oraz trzech cyfr. Pierwsza litera oznacza zajezdnię, druga litera typ pojazdu, natomiast trzy cyfry są indywidualnym numerem pojazdu. Zmiany dotknęły też skład 105Na - 271+266, który uzyskał numery RT001+RT002.
Skład 105Na - RT001+RT002 przez kolejne lata z powodzeniem służył do odladzania sieci trakcyjnej w jesienno-zimowych miesiącach na ulicach Krakowa. Od początku wiadomym jednak było, że przeznaczenie dwóch najstarszych wagonów tego typu do funkcji technicznej jest tak naprawdę stanem pośrednim do uzyskania statusu tramwajów zabytkowych. Wiosną 2019 roku rozpoczęła się trzecia w historii obu pojazdów naprawa główna. W ramach prac zdecydowano się przywrócić oryginalny wygląd i wyposażenie pojazdów z początku eksploatacji. Pod koniec października bramy Stacji Obsługi i Remontów opuścił wóz RT001, który stał się swoistą hybrydą wozu technicznego i historycznego. W ramach przywracania historycznego wyglądu odtworzono kolorystykę z lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, czyli kolor kremowy i jasnoniebieski. Nad drzwiami oraz w kabinie motorniczego pojawiły się charakterystyczne, dodatkowe szybki. Zamontowano osłony sprzęgu oraz atrapa reflektorów. W środku przywrócono mniejszą szafę oddzielającą kabinę motorniczego od przedziału pasażerskiego.
W ramach wyposażenia technicznego na tramwaju znalazły się dwa odbieraki prądu. Nad pierwszy wózek powrócił pantograf z dyszami natryskowymi, który był wykorzystywany w tym wagonie przed rozpoczęciem remontu. Nad drugim wózkiem zainstalowany został tradycyjny odbierak prądu. Wagon 105N numer RT001 stał się więc pierwszym tramwajem tego typu w Krakowie, wyposażonym w dwa pantografy. Pojazd po raz pierwszy był widziany na ulicach Krakowa w nocy z 30 na 31 października, gdy temperatura spadła poniżej 0'C. Nieco później zakończyła się naprawa wagonu RT002. Oba wozy utworzyły wspólny skład techniczno-historyczny.
Na oficjalną prezentację odnowionego składu 105N trzeba było czekać aż do 19 lipca 2020 roku. W tym dniu po raz pierwszy wyjechał on na ulice Krakowa, by wozić pasażerów jako skład historyczny na specjalnie uruchomionej w tym celu linii tramwajowej numer 15, wzbudzając ogromne zainteresowanie, nie tylko wśród pasjonatów komunikacji miejskiej, ale też zwykłych mieszkańców. Na czas kursowania, jako pociąg historyczny, przywrócono mu normalny układ pantografów, demontując dodatkowy odbierak prądu, służący do odladzania sieci trakcyjnej. Jedyną zauważalną różnicą były widoczne na dachu nad drugim wózkiem wozu RT001 stelaże do instalacji drugiego pantografu.
Odtąd skład 105N - RT001+RT002 w miesiącach jesienno-zimowych pełnił funkcję techniczną, służąc do odladzania sieci. W lecie natomiast pozbywał się dodatkowego pantografu i wyposażenia technicznego, wożąc pasażerów jako pociąg historyczny w ramach Krakowskiej Linii Muzealnej.
Wiosną 2022 roku skład 105N - RT001+RT002 przestał pełnić funkcję techniczną w związku z przygotowywaniem nowego wagonu do odladzania sieci, czyli pochodzącego z Będzina wozu 105NT - 789. W dniu 26 czerwca po raz pierwszy na linii 15, uruchamianej w ramach kolejnego sezonu Krakowskiej Linii Muzealnej, pojawił się historyczny już skład 105N - 271+266 z przywróconymi oryginalnymi numerami.
Komentarze