Tramwaje w Europie
Słowacja - Bratysława
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: niedziela, 09, październik 2016 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 3990
Bratysława jest stolicą Słowacji, państwa które powstało w 1993 roku po podziale Czechosłowacji. Miasto jest jednym z dwóch na Słowacji, w których funkcjonuje sieć tramwajowa. Mieszka tu niecałe pół miliona mieszkańców. Mimo to, poza tramwajami po ulicach kursują także autobusy i trolejbusy.
Stolica Słowacji nie jest zbyt często odwiedzana przez turystów. Bliskość Wiednia i położenie na szlaku łączącym północ Europy z południem sprawia, że szczególnie Polacy bardzo często zatrzymują się tu na nocleg. Niestety, turyści dość rzadko zwiedzają miasto. Jeżeli już, to poświęcają na to zaledwie kilka godzin. W Bratysławie nie ma wprawdzie zbyt wielu zabytków. Jest jednak ładna starówka oraz zamek górujący nad zabudową. Samo miasto w ostatnich latach bardzo wypiękniało, jest zadbane i naprawdę godne wizyty. Bratysława jest też ważnym ośrodkiem przemysłowym. Znajduje się tu wiele zakładów, w tym między innymi petrochemia oraz duży port rzeczny na Dunaju. Podstawowym środkiem transportu w mieście jest sieć tramwajowa, która w ostatnim czasie została rozbudowana. Pojawił się też nowy tabor.
Pierwsze tramwaje elektryczne wyjechały na ulice Bratysławy w 1895 roku. Od początku poruszały się po torach o prześwicie 1000 milimetrów. W drugiej połowie lat trzydziestych ubiegłego wieku podjęto próby uruchomienia tramwajów normalnotorowych, które jednak dość szybko zaniechano. Pomimo podejmowanych w późniejszym okresie kolejnych prób zmiany rozstawu torowiska, do dnia dzisiejszego po Bratysławie kursują tylko wąskotorowe tramwaje.
Początkowo po mieście jeździły węgierskie wagony z fabryki Ganz. Później rozpoczęto zakupy wozów wyprodukowanych przez zakłady Tatra oraz austriacki SGP. Po drugiej wojnie światowej ruszyła rozbudowa sieci tramwajowej. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych powstało większość obecnie eksploatowanych tras tramwajowych, w tym tunel pod bratysławskim zamkiem.
W 1957 roku na ulicach Bratysławy pojawiły się pierwsze tramwaje Tatra T2. Czteroosiowe wagony posiadające dwa wózki oraz rozrząd pośredni były krokiem milowym w stosunku do dotychczas eksploatowanych pojazdów dwuosiowych. Na początku w mieście znalazł się prototypowy egzemplarz Tatry T2 numer 6002, który przybył tu z Pragi. Oczywiście tramwajowi trzeba było zmienić wózki ze względu na mniejszy rozstaw szyn. Wagon eksploatowany był do połowy lat siedemdziesiątych. W 1977 roku został przekazany do muzeum tramwajów w Pradze, gdzie można go oglądać do dziś. W latach 1959 do 1962 do Bratysławy przychodziły już fabrycznie nowe tramwaje tego typu. W sumie było ich 66 sztuk. Eksploatowano je do początku lat osiemdziesiątych, gdy większość skreślono ze stanu. Jeden wagon o numerze 215 został zachowany jako zabytkowy.
W 1964 roku w Bratysławie rozpoczęła się epoka Tatr T3. W ciągu czterech lat do miasta trafiły 42 wagony tego typu. W 1975 roku dostarczono kolejne 16 egzemplarzy, które zastąpiły wyeksploatowane Tatry T2. Na tym planowano zaprzestać dostarczanie fabrycznie nowych wagonów do miast Czechosłowacji. Zakłady Tatry zajęły się produkcją pojazdów na eksport do ZSRR. Poszczególne zakłady komunikacyjne miały otrzymać używane tramwaje z Pragi, gdzie właśnie trwała budowa metra. Planów oddania wagonów przez stolicę nie udało się dotrzymać, co spowodowało poważny kryzys komunikacyjny. Dopiero w latach osiemdziesiątych udało się uszczknąć pojazdów pochodzących z produkcji do krajów ZSRR. I tak do Bratysławy do 1989 roku trafiło aż 130 wagonów oznaczonych symbolem T3SUCS ( od SU/CS - ZSSR/CSSR ).
W międzyczasie w Bratysławie rozpoczęto eksploatację przegubowej wersji Tary T3 oznaczonej symbolem K2. W 1969 dostarczono pierwszy egzemplarz, w latach siedemdziesiątych koleje 85 sztuk, a w 1983 roku ostatnie trzy sztuki z transzy eksportowej do Jugosławii.
Do niedawna, najmłodszymi tramwajami eksploatowanymi w Bratysławie były Tatry T6A5. W latach 1991-1993 dostarczono w sumie 46 pojazdów. W 1997 roku zakupiono dodatkowo 10 kolejnych wagonów już w zmodernizowanej wersji. Wszystkie te wozy do dnia dzisiejszego są eksploatowane w mieście.
Wagony produkowane przez zakłady Tatry zawsze charakteryzowały się świetną jakością. Dobra stal użyta do budowy pudła oraz niezła konstrukcja sprawiły, że przez wiele lat opłacało się inwestować w modernizacje tych wagonów. Stąd u naszych południowych sąsiadów praktycznie na wszystkich sieciach tramwajowych można zobaczyć wiele przebudowanych tramwajów. Podobnie sytuacja przedstawia się w Bratysławie. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku podjęto próby bardzo zaawansowanej modernizacji wagonów przegubowych typu K2. Przebudowie poddano całą instalację elektryczną i sterowanie (wymienione na tyrystorowe). Założono: sieć CAN, system diagnostyki pokładowej wszystkich podzespołów, nowe drzwi odskokowo-uchylne, system informacji pasażerskiej (wyświetlacze oraz głośniki z których zapowiadane są przystanki), pantograf połówkowy oraz klimatyzację kabiny motorniczego. Wewnątrz pojazdów zmieniono układ siedzeń, a na zewnątrz w miejscu przedniej i tylniej ściany zamontowano plastikowe panele z panoramiczną szybą.
Modernizacja udała się i od tego czasu co roku takiej naprawie poddaje się kilka wagonów. Obecnie po Bratysławie jeździ około 20 sztuk, które oznaczone są symbolem K2S. Nieco innej przebudowanie poddano w 2001 roku jeszcze jeden wóz K2, który oznaczono symbolem K2G.
Także starsze Tatry T3 poddawane są modernizacjom, które rozpoczęto na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Generalnie chodziło o zastosowanie tyrystorowego sterowania i związane z tym oszczędności energii. Przebudowane wagony, w zależności od zakresu modernizacji oraz zastosowanych urządzeń oznaczono symbolem T3M oraz T3G.
W 1999 roku przebudowano dwa wagony typu T3 na wzór modernizacji przegubowych Tatr K2S. Odnowione wozy otrzymały nowe numery 7301 i 7302 i oznaczenie T3S. Z kolei w 2001 roku przebudowie poddano dwa następne wagony, które oznaczono symbolem T3AS i nowymi numerami 7303 i 7304. W przypadku tych dwóch wagonów modernizacja zaszła jeszcze dalej. Wśród nowości w nich zastosowanych warto wspomnieć o silnikach asynchronicznych. W kolejnych latach w Bratysławie podobnym modernizacjom poddawano dalsze wagony typu T3SUCS, które po naprawie oznaczone zostały symbolem T3P. Kontynuowano także bardzie zaawansowane modernizacje do standardu T3S.
Bratysławska sieć tramwajowa do końca ubiegłego wieku przeżywała okres stagnacji. W mieście rozważano zarówno budowę metra, jak i zmianę rozstawu torów na normalny. Ze wszystkich tych planów nic jednak nie wyszło. Zmiana przyszła dopiero wraz z wejściem Słowacji w struktury Unii Europejskiej. Pierwszą inwestycją tramwajową, jaką zdecydowano się zrealizować, była budowa trasy tramwajowej do dzielnicy Petržalka, położonej po drugiej stronie Dunaju, dokładnie naprzeciwko centrum miasta. Mieszka tu ponad 115 000 ludzi i jest to jeden z najgęściej zaludnionych terenów w Europie Środkowej. Dotychczas obszar ten obsługiwany był wyłącznie przez autobusy, chociaż właśnie w ten rejon przez lata planowano budowę linii metra. Przygotowania do budowy poczyniono już w 2006 roku. W 2007 roku podjęto decyzję o przystosowaniu trasy zarówno dla pojazdów wąskotorowych, jak i normalnotorowych. Uznano bowiem, że w ten sposób w przyszłości w łatwy sposób będzie można wprowadzić w Bratysławie tramwaje dwusystemowe, poruszające się poza miastem po torach kolejowych. Ostatecznie budowa nowej trasy tramwajowej, charakteryzującej się torowiskiem przystosowanym do dwóch rozstawów szyn, ruszyła w 2014 roku. Linia przekracza Dunaj po nowym obiekcie, który powstał w miejscu Starego Mostu, wykorzystywanego dotychczas wyłącznie przez samochody. Nowy most służy natomiast tramwajom, pieszym i rowerzystom. Wyznaczono na nim specjalne punkty widokowe, w których można usiąść sobie na ławeczce i podziwiać naddunajską panoramę Bratysławy.
Nowa trasa tramwajowa na Petržalkę oddana została do użytku ostatecznie w dniu 8 lipca 2016 roku. Liczy około 2 kilometrów długości i posiada trzy przystanki. Na końcu nie ma pętli. Zlokalizowano tutaj przejazdówkę torową, która umożliwia zawrócenie tramwajów dwukierunkowych. Do obsługi trasy skierowano dwie linie tramwajowe numer 1 i 3.
W latach 2014 - 2016 do Bratysławy trafiło w sumie 60 nowych wagonów tramwajowych marki Škoda. Początkowo było to 30 dwukierunkowych wozów 30T, które wykorzystywane są przede wszystkim do obsługi nowej trasy tramwajowej na Petržalkę. W kolejnych miesiącach dotarło dalsze 30 jednokierunkowych wozów 29T, które kursują na pozostałych liniach tramwajowych w mieście. Wszystkie zakupione wozy mają obniżoną podłogę na długości 87% i mierzą 32,5 metra długości. Posiadają wprawdzie pięć członów, jednak skrajne człony są dłuższe od pozostałych i osadzone zostały na skrętnych wózkach. Dzięki takiemu rozwiązaniu, tramwaje te w mniejszym stopniu zużywają torowisko.
System komunikacji tramwajowej w Bratysławie obsługiwany jest przez firmę Dopravný podnik Bratislava. W mieście funkcjonuje obecnie tylko 9 linii tramwajowych, które obsługiwane są przez 269 wagonów tramwajowych, stacjonujących w dwóch zajezdniach: Jurajov dvor i Krasňany. Długość sieci wynosi 42 kilometry. W mieście znajduje się 155 przystanków tramwajowych. Miłośników polskich akcentów na pewno powinien zainteresować fakt, że w wielu pojazdach bratysławskiej komunikacji miejskiej spotkać można polskie kasowniki R&G z Mielca.
