Tramwaje w Europie
Czechy - Brno
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: niedziela, 16, grudzień 2018 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 6035
Położone na Morawach Brno jest drugim co do wielkości miastem w Republice Czeskiej. Funkcjonuje tu sieć tramwajowa, trolejbusowa i autobusy. Tutejszy system transportu zbiorowego uchodzi za jeden z najlepszych w Czechach, chociaż nie wszystkie pojazdy są nowe i niskopodłogowe.
Brno otrzymało prawa miejskie już w 1243 roku, jednak pierwsi osadnicy pojawili się w tym miejscu znacznie wcześniej. Miasto rozwijało się bardzo dynamicznie, a spora w tym zasługa jego położenia na szlaku handlowym, wiodącym z portów bałtyckich do adriatyckich. Dzięki fortyfikacjom i lokalizacji na wzgórzach, miasta nie udało się zdobyć zarówno Szwedom jak i Prusakom. Dopiero Napoleon w 1805 roku zdobył miasto. Dzięki doprowadzeniu do Brna w 1839 roku linii kolejowej, możliwa była szybka i dość intensywna industrializacja miasta. Rozwój Brna zatrzymany został dopiero przez II wojnę światową, w czasie której miasto wielokrotnie bombardowano. Po wojnie odbudowano historyczną zabudowę centrum, jednak do dziś uchodzi ona za cień tej przedwojennej. Stojąc na środku Námêstí Svobody aż trudno w to uwierzyć.
Obecnie w Brnie mieszka 390 tysięcy ludzi. Miasto jest bardzo rozległe, a jego położenie na wielu wzgórzach tylko dodaje mu uroku. Brno jest ważnym ośrodkiem przemysłowym. Znajdują się tu zakłady reprezentujące przemysł zbrojeniowy, wełniany czy poligraficzny. Miasto jest także ważnym ośrodkiem targów międzynarodowych, dużym węzłem drogowym i kolejowym.
Pierwsze tramwaje konne wyjechały na ulice Brna w 1869 roku. Było to trzecie, po Wiedniu i Budapeszcie miasto Cesarstwa Austro-Węgierskiego, w którym zdecydowano się wprowadzić taki środek transportu. Tramwaje, poza pasażerami, woziły również towary. Pojazdy od początku poruszały się po torach o rozstawie 1435 mm. Sieć rozwijała się do 1874 roku, gdy nastąpił upadek firmy zajmującej się obsługą tramwajów. W latach 1876 - 1880 przedsięwzięcie wznowiono, lecz niestety nie na długo.
W 1884 roku na ulice Brna wyjechał pierwszy tramwaj parowy. Pociągi złożone z parowozików ciągnących wagoniki na kilkanaście lat stały się integralną częścią krajobrazu miasta. Jednak już w 1900 roku parowe tramwaje wyparte zostały przez pojazdy elektryczne. Nad dotychczasowymi torami powieszono sieć trakcyjną i tym sposobem parowe lokomotywki przestały być potrzebne. Nawiasem mówiąc, jeden taki skład złożony z parowozu, wagonów osobowych i towarowych został zachowany. Można go oglądać w Muzeum Techniki. Czasem wyjeżdża również na ulice Brna.
Uruchomiony w 1900 roku tramwaj elektryczny zaczął rozwijać się bardzo szybko. Jedynie okres I wojny światowej nieco spowolnił to tempo, jednak tuż po zakończeniu działań wojennych powrócono do rozbudowy sieci tramwajowej. W latach trzydziestych na ulice Brna wyjechały pierwsze autobusy.
Okres II wojny światowej spowodował w Brnie bardzo duże zniszczenia. Naprawa infrastruktury i taboru prowadzona była jeszcze przez wiele miesięcy po zakończeniu działań wojennych. Aby ułatwić poruszanie się po mieście, w 1946 roku w Brnie uruchomiono komunikację przy pomocy łodzi po rzece Svratka. W 1949 roku na ulice miasta wyjechały ponadto pierwsze trolejbusy. Oba środki transportu, mimo odbudowy i rozwoju sieci tramwajowej, funkcjonują do dzisiaj.
Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte to okres zakończenia odbudowy ze zniszczeń wojennych i rozpoczęcia modernizacji sieci komunikacyjnej Brna. W 1951 roku powstał Dopravní podnik města Brna, który do dziś zajmuje się obsługą komunikacji w Brnie. Do ruchu weszły też pierwsze, czteroosiowe wagony Tatra, produkowane na licencji amerykańskich pojazdów PCC. W 1967 roku w Brnie pojawiły się pierwsze przegubowe tramwaje z rodziny K.
Kolejne lata przyniosły dalsze inwestycje i rozwój sieci. Dopiero początek lat dziewięćdziesiątych, który także w Czechach wiązał się z poważnymi przemianami gospodarczymi, spowodował załamanie systemu komunikacyjnego miasta. W 1995 roku postanowiono dokonać reformy komunikacji, ustalając jasne zasady, których odpowiedzialni za transport trzymają się do dnia dzisiejszego. Zdecydowano się na maksymalne użycie tramwajów i trolejbusów w systemie komunikacyjnym miasta, jednocześnie ograniczając linie autobusowe. Ponadto, doceniono aspekt ekologiczny tramwajów i trolejbusów, dzięki czemu dominują one w centrum Brna, zamiast wydzielających spaliny samochodów i autobusów. Na koniec znacząco uproszczono sieć, pozostawiając linie magistralne, kursujące z dużą częstotliwością, nawet co 5 minut.
W rezultacie, tramwaj stanowi obecnie najszybszy środek transportu w Brnie, tym bardziej że zdecydowana większość torowisk jest wydzielona, a sygnalizacje świetlne na skrzyżowaniach należą do rzadkości. Pojemne pociągi tramwajowe, duże prędkości komunikacyjne, wysokie częstotliwości kursowania i łatwość przesiadki to wszystko sprawia, że podróż tramwajem po Brnie należy do przyjemności.
Obecnie, sieć tramwajowa w Brnie liczy 70 kilometrów. Po mieście kursuje 11 linii tramwajowych, których łączna długość wynosi ponad 124 kilometrów. Tramwaje obsługują aż 58% wszystkich przewozów w mieście. Najdłuższą linią tramwajową jest jedynka, która w drodze z jednej pętli na drugą pokonać musi aż 19,2 kilometra, zatrzymując się na 37 przystankach. Po Brnie kursuje 300 wagonów tramwajowych, stacjonujących w trzech zajezdniach. Wciąż około 1/3 wszystkich pojazdów stanowią pochodzące z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wagony K2 i T3, które jednak na początku obecnego wieku przeszły modernizację. Do najnowocześniejszych, a zarazem niskopodłogowych pojazdów zaliczyć można tramwaje Anitra, Škoda oraz Vario. W Brnie nie ma już natomiast niesławnych wagonów Tatra RT6N1, które zostały sprzedane do Poznania.
Sieć tramwajowa w Brnie ma charakter centralny. Poszczególne linie rozchodzą się promieniście w kierunku osiedli położonych na obrzeżach miasta. Najstarsza część centrum miasta zamknięta jest w pętli tramwajowej, podobnie jak w Krakowie. W Brnie jednak pozostawiono dla ruchu linię średnicową z północy na południe, przechodzącą przez najważniejszy plac w centrum czyli Námêstí Svobody. Obecnie kursują tędy linie numer 4 i 9. Równocześnie tory jak i sieć trakcyjna w zabytkowym centrum nikomu nie psują widoku i nikt nie myśli o likwidacji tej trasy.
Innym, specyficznym rozwiązaniem w Brnie jest układ torów pomiędzy przystankiem przy dworcu głównym a przystankiem "Nové Sady". Z racji ilości tramwajów pokonujących ten odcinek, zdecydowano się tu zastosować aż cztery tory tramwajowe, po dwa w każdym kierunku. Nie ma tu ponadto ani jednej sygnalizacji świetlnej. W rezultacie odcinek ten tramwaje pokonują zaledwie w dwie minuty, mimo że ruch jest tu olbrzymi, a pojazdy odjeżdżają z przystanków nawet co kilkanaście sekund.
TATRY K2
Wagony Tatra K2 to najstarsze przegubowe pojazdy eksploatowane w Brnie. W latach 1967 - 1983 do miasta trafiły w sumie 132 tramwaje tego typu. Obecnie w eksploatacji pozostało już tylko 38 wozów w różnych wersjach. Modernizowane wagony K2 otrzymywały oznaczenia w zależności od zakresu zmian: K2MM, K2R, K2R03, K2R03-P, K2T, K2P czy K3R-N. Ten ostatni to przykład najbardziej zaawansowanej modernizacji, polegająca na dołożeniu nowego, niskopodłogowego członu pomiędzy dwa stare. Do 2006 roku w ten sposób zmodernizowano dwa wagony. Dwa następne zbudowane zostały od podstaw. Obecnie jednak trudno je spotkać na ulicach miasta. Pozostałe wozy K2 charakteryzują się różnym stopniem modernizacji. Generalnie wspólnym mianownikiem jest unowocześnienie wyposażenia elektrycznego, chociaż i tu wyróżnić można kilka wersji. Ponadto, część wozów posiada nowe ściany czołowe, drzwi odskokowo-uchylne, wyświetlacze czy połówkowe pantografy. Odświeżone jest również wnętrze pojazdów.
TATRY T3
Tatry T3 to tramwaje, których nie trzeba przedstawiać. Pojazdy te bezpośrednio wywodzą się od legendarnych Tatr T1, powstałych na licencji amerykańskiego tramwaju PCC z lat trzydziestych ubiegłego wieku. W latach 1963 - 1972 do Brna trafiło w sumie 109 pojazdów typu T3. W latach 1985 - 1989 uzupełnione zostały o dalsze 53 sztuki typu T3SUCS, pochodzące z produkcji dla krajów Związku Radzieckiego. Tramwaje te już pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku zaczęły być poddawane modernizacjom, w czasie których dokonywano przede wszystkim wymiany osprzętu elektrycznego na nowszy. Kolejne przebudowane wersje oznaczane były różnymi typami, stąd po Brnie można było spotkać wozy: T3M, T3G, T3T, T3P, T3R, T3RF, T3R.EV czy T3R.PV. Wśród nich swój wygląd najbardziej zmieniło 11 wozów T3R, w których poza wyposażeniem elektrycznym zastosowano również nowe ściany czołowe, a także drzwi odskokowo-uchylne. W pozostałych tramwajach z rodziny T3 zakres modernizacji był bardzo różny. W chwili obecnej w eksploatacji pozostało 73 pojazdów tego typu. Tatry T3 po Brnie kursuje zarówno solo jak i w składach.
TATRY KT8D5
W drugiej połowie lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęły się dostawy do Brna trójczłonowych, dwukierunkowych wagonów KT8D5. W latach 1986 - 1991 dostarczono 23 wozy tego typu. W 1993 roku przybyło kolejne 5 tramwajów. W latach 1998 - 2000 w Brnie znalazło się dalsze 7 wozów, tym razem w odmianie KT8D5N. Pojazdy te posiadają obniżoną podłogę w środkowym członie, a także drzwi odskokowo-uchylne. Poza powyższymi wagonami, w 2002 roku z Koszyc do Brna sprowadzono jeden wóz typu KT8D5R. Rok później dostarczone zostały jeszcze dwa kolejne wozy z Koszyc. W następnych latach we wszystkich wagonach dokonano wymiany środkowego członu na niskopodłogowy. Pojazdy te po zakończeniu modernizacji otrzymały oznaczenie KT8D5R.N2. Obecnie w ruchu pozostaje 38 wozów. Większość z nich obsługuje linię numer 8, której trasa z jednej strony nie posiada pętli (końcówka Mifkova). Pojedyncze wozy tego typu kursują również na liniach numer 4 i 12.
TATRY T6A5
Tatry T6A5 stanowią zdecydowanie mniej liczną grupę taboru, niż wagony opisywane powyżej. W 1997 roku Brno zakupiło 20 wozów tego typu. Wszystkie pojazdy eksploatowane są w dwuwagonowych składach, stąd ich widok na ulicach miasta należy do rzadkości.
TATRY RT6N1
Tatry RT6N1 to pojazdy, o których zapewne wszyscy woleliby zapomnieć. W Czechach poza Brnem, tramwaje te próbowano eksploatować jeszcze w Pradze i Libercu. W żadnym z tych miast nie pojeździły one dłużej. Brno zakupiło w 1997 roku cztery niskopodłogowe Tatry, jednak na linii pojawiały się one niezwykle rzadko. Próbowano je modernizować, ale bez większych efektów. W 2015 roku dwa ostatnie wagony sprzedano do Poznania. W 2018 roku dołączyły do nich dwa pozostałe wozy tego typu.
ANITRA
Tramwaje Anitra, znane też pod nazwą Astra, to pojazdy które na początku obecnego stulecia pojawiły się w kilku czeskich miastach. Są to wagony trójczłonowe z obniżoną podłogą w środkowym członie. Brno w 2002 roku zakupiło 17 wozów tego typu. Do chwili obecnej wciąż kursują one po mieście, obsługując linie o mniejszym zapełnieniu, między innymi 5 i 11.
ŠKODA 13T
Od 2007 roku w Brnie eksploatowanych jest 18 wagonów Škoda 13T, znanych również mieszkańcom zarówno Pragi jak i Wrocławia. Są to wagony pięcioczłonowe, z około 50% udziałem niskiej podłogi. Dzięki realizacji kolejnych transz pierwotnego zamówienia, ich liczba w 2016 roku osiągnęła 49 sztuk. Dzięki temu są dość mocno zauważalne na ulicach Brna.
VV60LF
Przyczepy bierne typu VV60LF trafiły do Brna w 2004 roku w liczbie 4 sztuk. Dzięki doczepieniu ich do Tatr T3, w prosty sposób otrzymano niskopodłogowe (przynajmniej częściowo) składy. Przyczepki były w pełni niskopodłogowe i poruszały się w zasadzie bezszelestnie. Przez pewien czas kursowały połączone w nietypowe pociągi trójwagonowe. Łączono je bowiem zarówno z przodu, jak i z tyłu z wozami Vario LF. Niestety, z uwagi na problemy z hamulcami, w 2016 roku zostały one wycofane z eksploatacji i obecnie nie kursują już po ulicach Brna.
VARIO LF i LF2
Wagony Vario LF, to obecnie chyba najbardziej popularne nowe, niskopodłogowe tramwaje w Czechach. Początkowo w ramach modernizacji wagonów T3 dokonywano wymiany pudła na częściowo niskopodłogowe. Obniżona podłoga znajduje się pomiędzy wózkami. Obecnie produkowane są zupełnie nowe wagony i to w trzech wersjach: jednoczłonowej Vario LF, dwuczłonowej Vario LF2 oraz w trójczłonowej Vario LF3. Dodatkowo, w Ostrawie kursują również trójczłonowe wozy dwukierunkowe. W Brnie eksploatowane są od 2006 roku. W ruchu znajdują się 32 wozy jednoczłonwe oraz 29 dwuczłonowych. Pojazdy te pojawiają się na ulicach miasta w różnych konfiguracjach, zarówno solo jak i w składach. Obecnie, duża część z nich jeździ połączona w pary Vario LF2 + Vario LF na linii 1.
PARADA ZABYTKOWYCH POJAZDÓW I DZIEŃ OTWARTY ZAJEZDNI MEDLÁNKY
W 2010 roku w Brnie obchodzone były dwie ważne rocznie związane z transportem miejskim: 110-lecie uruchomienia tramwaju elektrycznego oraz 80-lecie powstania komunikacji autobusowej. Z tej okazji w sobotę i niedzielę, 5 i 6 czerwca, zaplanowane zostały liczne atrakcje dla wszystkich sympatyków miejskiej komunikacji w Brnie. Poniżej prezentuję krótką fotorelację z pierwszego dnia imprezy.
Pierwszą sobotnią atrakcją była parada pojazdów komunikacji miejskiej. Rano zabytkowe tramwaje i autobusy zjechały się na brneński rynek, by zaprezentować się zarówno mieszkańcom miasta jak i sympatykom komunikacji zbiorowej, przybyłym zarówno z Czech jak i innych europejskich krajów. Jednych jak i drugich nie zabrakło. Stare pojazdy były bowiem oblegane przez tłum oglądających. Oczywiście największe zainteresowanie budził skład tramwaju parowego, robiący ogromne wrażenie, zwłaszcza przemieszczając się w kłębach pary po wąskich uliczkach starego miasta. Następnie rozpoczęła się parada, podczas której wszystkie pojazdy przejechały do zajezdni Medlánky. Zarówno w sobotę jak i w niedzielę uruchomiona została specjalna linia obsługiwana zabytkowym taborem, tak że każdy mógł wybrać się w podróż wybranym przez siebie historycznym pojazdem.
Druga część sobotniej imprezy zlokalizowana została w zajezdni Medlánky. Stacjonują tu zarówno tramwaje jak i autobusy oraz znajdują się warsztaty naprawcze taboru. Dzięki temu, odwiedzający mogli zapoznać się praktycznie z każdym aspektem zaplecza technicznego dla pojazdów komunikacji zbiorowej. Jak to zwykle bywa przy tego typu imprezach, nie zabrakło przejazdu autobusem przez myjkę. Sporym zainteresowaniem cieszyła się również możliwość oglądnięcia niedostępnych na co dzień elementów technicznych wagonów i autobusów. Ponadto, w odróżnieniu od polskich imprez tego typu, w Brnie można było nabyć praktycznie dowolną tablicę tramwajową czy autobusową. Chętnych na takie "pamiątki" nie brakowało.
Komentarze