Tramwaje w Europie
Belgia - Bruksela
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: wtorek, 04, czerwiec 2019 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 1935
Bruksela jest stolicą i największym miastem Belgii, położonym w środkowej części kraju nad rzeką Zenne. Swoje siedziby mają tu między innymi: Unia Europejska, NATO i Euroatom. W mieście funkcjonuje sprawny i bardzo interesujący system transportu miejskiego, którego podstawę stanowi wzajemnie się uzupełniające metro, premetro oraz sieć tramwajowa.
Pierwsze wzmianki o Brukseli pochodzą z 966 roku. Przez wieki miasto było stolicą historycznej krainy Brabancji. Dopiero w 1830 roku Bruksela stała się stolicą niepodległej Belgii. Miasto bardzo ucierpiało podczas II wojny światowej w wyniku nalotów. Po wojnie stało się centrum zjednoczonej Europy. Od 1958 roku mieściła się tutaj siedziba EWG, później przekształconej w Unię Europejską. W 1967 została tu również przeniesiona Kwatera Główna NATO.
Pierwsze tramwaje wyjechały na ulice Brukseli w 1869 roku. Początkowo były to pojazdy konne, które poruszały się po trasie Porte de Namur - Bois de la Cambre. Sieć szybko zaczęła się rozwijać. W mieście próbowano też uruchomić tramwaje parowe oraz akumulatorowe. Zrezygnowano z nich jednak na rzecz tramwajów elektrycznych, które wyjechały na ulice miasta w 1894 roku. Koncesje na obsługę tras otrzymywały różne firmy. W większości stosowały one rozstaw torów wynoszący 1435 mm, jednak dwie z nich Evere i Extensions zdecydowały się na tory o prześwicie 1000 mm. Dopiero z początkiem 1928 roku udało się połączyć sieci poszczególnych firm w jeden system. Podjęto też działania mające na celu ujednolicenie torowisk do rozstawu 1435 mm.
W 1935 roku sieć brukselskich tramwajów była największą w Europie. Liczyła 240 kilometrów, po których poruszało się prawie 100 linii, w tym wiele bezpośrednich połączeń między różnymi dzielnicami. Stan ten utrzymywał się do wybuchu II wojny światowej.
Po wojnie w 1954 roku powstała spółka Société des Transports Intercommunaux de Bruxelles (STIB), która do dzisiaj jest operatorem brukselskiej sieci tramwajowej. Rosnący ruch drogowy nie sprzyjał funkcjonowaniu sieci tramwajowej na wąskich uliczkach w centrum miasta. W odróżnieniu od wielu innych europejskich miast, w stolicy Belgii nie zdecydowano się na likwidację fragmentów sieci, ale postanowiono skierować ruch tramwajowy do tuneli. Pierwszy z nich został otwarty w 1957 roku pod zatłoczonym placem Konstytucji, pomiędzy Dworcem Południowym a Lemonnier. W 1969 roku na kierunku wschód-zachód powstał pierwszy tunel premetra. Na jego trasie znalazło się 6 podziemnych przystanków, z których korzystały pociągi tramwajowe.
Rozwój metra i premetra przyczynił się niestety do ograniczenia sieci tramwajowej na powierzchni. Część z tras zastąpiono również komunikacją autobusową. Na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku sytuacja brukselskich tramwajów nie była najlepsza. Mimo to wciąż powstawały odcinki tunelowe. W 1996 roku otwarto odgałęzienie linii tramwajowej w tunelu od stacji kolejowej Midi do stacji Bruxelles Nord, z którego korzystają linie tramwajowe 3 i 4, określane jako premetro. Poza tym w mieście funkcjonują jeszcze 3 inne tunele tramwajowe.
Od początku dwudziestego pierwszego wieku w Brukseli trwają działania mające na celu poprawę konkurencyjności transportu tramwajowego. Wśród nich jest między innymi wzrost częstotliwości kursowania, nowy niskopodłogowy tabor, wydzielanie torowisk tramwajowych z ruchu ogólne, czy nadawanie priorytetu na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną. Niestety, nie wszędzie jest tak dobrze. Na torowiskach prowadzonych w ulicach razem z ruchem drogowym, tramwaje często blokowane są przez samochody i poruszają się z minimalną prędkością.
Obecnie sieć tramwajowa w Brukseli liczy około 128 kilometrów długości i jest jedną z większych w Europie. Około 80 kilometrów torowisk jest wydzielone, w tym 12 kilometrów przebiega w tunelach. W 2018 roku system tramwajowy w mieście składał się z 18 linii. Osiem z nich poruszało się odcinkami premetra: 3, 4, 7, 25, 32, 51, 55 i 82. Pięć z nich, opatrzone marką "Chrono", uznawane było za szybki tramwaj. Były to linie: 3, 4, 7, 8 i 9. Łącznie w Brukseli eksploatowanych było około 400 wagonów tramwajowych. Większość z nich była już niskopodłogowa. Wszystkie pojazdy były dwukierunkowe, chociaż większość tras zakończono pętlami.
Tabor tramwajowy poruszający się po Brukseli jest mocno zróżnicowany. Najstarszymi pojazdami eksploatowanymi w mieście są wagony z rodziny PCC. Pierwsze tramwaje serii 7000 wprowadzano do ruchu od 1951 roku. Były to pojazdy czteroosiowe, jednoczłonowe, które kursowały po mieście do 2010 roku. Na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku pojawiły się wozy z rodziny 7700 i 7800. Zakupiono ich łącznie 126 sztuk. Są to pojazdy dwuczłonowe, wysokopodłogowe, o długości 21,16 metra. W tej chwili pozostało ich w eksploatacji około 64 sztuk. Obsługują linie: 39, 44, 93 i 97.
Z lat 1977 - 1978 pochodzą wagony serii 7900. Zakupiono ich 61 sztuk. Są to pojazdy trójczłonowe, wysokopodłogowe, o długości 27,86 metra. Obsługują one linie: 51, 81 i 97. Tramwaje począwszy od serii 7000 a skończywszy na serii 7900, produkowane były na bazie wozów PCC w zakładach La Brugeoise et Nivelles w Brugii.
Kolejnymi tramwajami eksploatowanymi w Brukseli są wozy T2000, wyprodukowane w latach 1993 - 1995 przez firmę Bombardier Transportation. Są to pierwsze niskopodłogowe wagony w mieście. Posiadają obniżoną podłogę na całej długości. Łącznie dostarczono 51 wozów tego typu. Początkowo pomalowane były w jaskrawy, żółty kolor. Obecnie posiadają barwy ujednolicone z innymi tramwajami. Kursują na liniach: 8, 62, 92 i 93.
Od 2005 roku do Brukseli dostarczane są wagony tramwajowe typu T3000, produkowane przez firmę Bombardier Transportation. Są to pojazdy pięcioczłonowe, niskopodłogowe, o długości 32 metrów. Obecnie kursuje ich po mieście 150 sztuk. Jest to najliczniejsza grupa tramwajów w Brukseli. Obsługują linie: 8, 9, 19, 25, 32, 55, 62, 81, 82, 92, 93 i 97.
Ostatnią grupę tramwajów stanowią wozy typu T4000, również produkowane przez firmę Bombardier Transportation. Ich dostawy trwają od 2006 roku. Obecnie eksploatowanych jest 70 wozów. Pojazdy te stanowią rozwinięcie wozów typu T3000. Posiadają aż siedem członów i również są w pełni niskopodłogowe. Kursują na liniach: 3, 4 i 7, charakteryzujących się największą frekwencją pasażerów.
Wszystkie brukselskie tramwaje są węższe, niż w większości europejskich miast. Wagony PCC posiadają tylko 220 centymetrów szerokości. Wozy Bombardier są szersze o 10 centymetrów.
W maju 2018 roku Société des Transports Intercommunaux de Bruxelles (STIB) podpisał umowę ramową z Bombardier Transportation na dostawę do 175 wagonów tramwajowych z rodziny Flexity. Zgodnie z pierwszym zamówieniem w ramach kontraktu do miasta trafi 49 pojazdów w konfiguracji pięcioczłonowej o długości 32 metrów oraz 11 pojazdów w wersji siedmioczłonowej o długości 43 metrów. Dostawa tramwajów ma rozpocząć się w marcu 2020 roku. Nowe pojazdy zastąpią wagony wysokopodłogowe a także pozwolą na rozwój planowanych nowych tras tramwajowych.
Władze miasta w najbliższych latach zakładają dalszą rozbudowę sieci tramwajowej. Wśród planowanych tras jest również połączenie do lotniska Zaventem, a także budowa dalszych podziemnych odcinków premetra, szczególnie między stacjami kolejowymi Midi i Anneessens. Istnieje także projekt uruchomienia połączeń podmiejskich, obsługiwanych przez pojazdy hybrydowe, które na terenie miasta korzystałyby z sieci trakcyjnej, natomiast poza miastem napędzane były przez silnik spalinowy.
Brukselskie tramwaje garażują w aż siedmiu zajezdniach. Dwie z nich: Marconi i Haren są bardzo nowoczesnymi obiektami, zbudowanymi w ostatnich latach. Zajezdnia Marconi położona jest w południowej części miasta. Do użytku oddana została w 2017 roku i może pomieścić około 35-40 wagonów tramwajowych. Haren to kompleks zajezdni dla 90 pojazdów, zlokalizowany w północnej części Brukseli. Garażują tu także autobusy i pociągi metra. Zajezdnia ta stanowi olbrzymi, ogrodzony teren, który niestety jest trudno dostępny. Stąd poniżej można zobaczyć zdjęcia tylko zajezdni Marconi.
Zajezdnia Woluwe funkcjonuje we wschodniej części miasta. Mieści około 35 tramwajów. Resztę terenu zajmuje Muzeum Komunikacji, o którym więcej w dalszej części artykułu.
Zajezdnia Saint-Gilles położona jest przy avenue du Roi, blisko dworca Gare Du Midi. Jest to starszy, bardzo ładny obiekt, w którym stacjonuje około 60 wagonów PCC.
Zajezdnia Schaerbeek położona jest na północ od centrum miasta. Również może pochwalić się zabytkową halą postojową, którą uzupełnia nowoczesna hala przeglądowo-naprawcza. Obiekty te obsługują około 40 pociągów PCC a także wozy T2000.
Zajezdnia Molenbeek zlokalizowana jest na zachód od dworca Garu Du Midi. Również posiada historyczną halę, która jest nieprzelotowa. Wjazd na wszystkie tory odbywa się wprost z ulicy. Stacjonuje tu około 40 wozów PCC.
Zajezdnia Ixelles położona jest na południowy-wschód od centrum. Składa się z dwóch nieprzelotowych hal, stykających się ze sobą pod kątem prostym. Co ciekawe, wyjazd z obu obiektów odbywa się przez jedną wiązek torów. Stacjonuje tu blisko 100 pociągów, w tym praktycznie same Bombardiery.
Zaplecze techniczne brkuskelskich tramwajów uzupełniają warsztaty Curegham, również zlokalizowane blisko dworca Gare Du Midi.
W Brukseli funkcjonuje jedno z największych i najciekawszych Muzeów Komunikacji w Europie. Może pochwalić się bogatą kolekcją niemal wszystkich typów tramwajów eksploatowanych na przestrzeni lat w mieście, a także licznych autobusów, trolejbusów i pojazdów technicznych. Muzeum funkcjonuje w zajezdni Woluwe. Większość eksponatów jest dobrze wyeksponowanych. Można je oglądać również wewnątrz. Część historycznych pojazdów, zarówno tramwajów jak i autobusów, wyjeżdża również na ulice Brukseli.
Kolekcję historycznego taboru otwierają wagony konne. Wśród nich jest również tramwaj posiadający miejsca siedzące na dachu.
Następnie prezentowane są najstarsze wagony elektryczne. Część z nich pochodzi jeszcze z dziewiętnastego wieku.
Tramwaje z okresu międzywojennego, to już duże, w pełni zabudowane konstrukcje, oparte na wózkach i posiadające automatycznie zamykane drzwi.
Tramwaje powojenne wyprodukowane po 1945 roku. Wśród nich są również najstarsze wozy typu PCC, kursujące po ulicach Brukseli jeszcze na początku obecnego wieku.
Kolekcja zabytkowych pojazdów technicznych również jest imponująca. Wśród nich są wagon lora, wieżowy, a nawet cysterna.
Zbiory muzeum uzupełniają historyczne autobusy komunikacji miejskiej.
Na wystawie można też zobaczyć historyczne trolejbusy, które nie kursują już po ulicach Brukseli.
Brukselska sieć tramwajowa niewątpliwie jest jedną z najciekawszych w Europie. Pomimo funkcjonowania sieci metra, w mieście udało się zachować system tramwajowy. Oba środki transportu są ze sobą powiązane i wzajemnie się uzupełniają. Zarówno tunele metra jak i premetra zbudowane są stosunkowo płytko. Na podziemne stacje można dzięki temu dostać się dość szybko, w czym pomagają ciągi ruchomych schodów. Podziemne przystanki metra i premetra często sąsiadują ze sobą na jednym wyspowym peronie. W takiej sytuacji peron tramwajowy jest położony niżej w stosunku do peronu metra. Podróż pod ziemią niezależnie od wyboru środka transportu trwa porównywalnie szybko. Co więcej, podziemne tramwaje poruszają się nawet ciszej od metra. Tramwaje korzystające z tuneli premetra wyjeżdżają na powierzchnię w obszarach mniej zurbanizowanych. Bruksela posiada metro w centralnej oraz wschodniej części miasta. W pozostałych dzielnicach królują wciąż tramwaje. Ich nieustanny rozwój pozwala z optymizmem patrzeć na przyszłość tego środka transportu w stolicy Belgii.
PSMKMS & Impuls
