Tramwaje w Europie
Szwajcaria - Bazylea
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: niedziela, 22, marzec 2020 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 1683
Bazylea jest szwajcarskim miastem, położonym u styku granic trzech państw: Szwajcarii, Niemiec i Francji. Ta szczególna lokalizacja skutkuje niecodzienną integracją transportową, która cały czas jest rozwijana. Tutejsze tramwaje i autobusy poruszają się bowiem po terenie trzech krajów, tworząc jeden z najciekawszych systemów transportowych w Europie.
Pierwsze wzmianki dotyczące istnienia Bazylei sięgają 374 roku. Początki osadnictwa w zakolu rzeki Ren są jednak znacznie starsze i pochodzą z 500 roku przed naszą erą. Miasto przez wieki rozwijało się i bogaciło. Historyczne centrum zlokalizowane jest wokół rynku w tak zwanej Wielkiej Bazylei. Po drugiej stronie rzeki Ren znajduje się Mała Bazylea, a całość łączy Most Środkowy. Obecnie Bazylea jest trzecim co do liczby mieszkańców miastem Szwajcarii po Zurychu i Genewie. Liczy około 173 tysięcy ludzi. Przez wieki ugruntowana została pozycja Bazylei jako centrum kapitałowego, bankowego i ubezpieczeniowego. Miasto jest również ważnym ośrodkiem przemysłowym, a także węzłem komunikacyjnym, który ze względu na położenie, obsługuje mieszkańców trzech krajów. Mieszkańcy Bazylei, a także miast położonych tuż za granicą z Niemcami i Szwajcarią, mogą korzystać z komunikacji tramwajowej, która uzupełniana jest siecią autobusową. W mieście nie kursują już trolejbusy, które zostały zlikwidowane na początku obecnego wieku w wyniku przeprowadzonego referendum w tej sprawie.
Początki tramwaju elektrycznego w Bazylei sięgają 1895 roku, gdy uruchomiono pierwszą linię na trasie: Centralbahnhof – Aeschenplatz – Marktplatz – Mittlere Brücke – Badischer Bahnhof. Tramwaje od początku poruszały się po torach o rozstawie 1000 mm. Sieć tramwajowa bardzo szybko się rozwijała. Po otwarciu w 1934 roku trasy z Abschnitt Margarethenstrasse do Binningen osiągnęła długość 72 kilometrów, co było najlepszym wynikiem w dwudziestym wieku. Po II wojnie światowej, podobnie jak w innych miastach Europy Zachodniej, zasięg sieci tramwajowej zaczął być ograniczany. W 1958 roku wynosił 51,7 kilometra. Tę niekorzystną tendencję udało się zatrzymać jeszcze w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Od tego czasu, długość torowisk w Bazylei cały czas się powiększa. Z początkiem 2020 roku wynosiła już 88,5 kilometra.
Obecna sieć tramwajowa w Bazylei wyróżnia się na tle innych europejskich miast co najmniej trzema nietypowymi rozwiązaniami. Pierwszym z nich są transgraniczne linie tramwajowe, przy czym w szwajcarskim mieście sytuacja jest szczególnie ciekawa. Tutejsze tramwaje docierają bowiem zarówno do Niemiec, jak i na teren Francji. W tej chwili funkcjonują trzy międzynarodowe linie. W dniu 14 grudnia 2014 roku przedłużono linię 8 z Kleinhüningen przez Kleinhüningeranlage, Hiltalingerbrücken do Weil am Rhein Bahnhof / Zentrum na terytorium Niemiec. Linia ta cieszy się ogromnym powodzeniem, ze względu na spore różnice w zarobkach jak i różnice cen produktów pomiędzy państwami. Korzystają z niej mieszkańcy Niemiec, dojeżdżający do pracy na terenie Szwajcarii, jak i mieszkańcy Szwajcarii, udający się na tańsze zakupy do Niemiec. Linia numer 8 kursuje co 15 minut i dziennie przewozi około 7 tysięcy pasażerów. Od dnia 9 grudnia 2017 roku przedłużono linię tramwajową 3 do francuskiej miejscowości Saint-Louis. W 2020 roku realizowany był dalszy jej odcinek do Portu Lotniczego EuroAirport Bazylea-Miluza-Fryburg. Trzecia linia tramwajowa przekraczająca granice kraju nosi numer 10. Jej drugi przystanek na trasie, licząc od pętli w zachodniej części miasta, został zlokalizowany na terytorium Francji, w miejscowości Leymen. Łączny odcinek trasy po francuskiej stronie granicy ma długość ponad 3 kilometrów.
Drugim nietypowym rozwiązaniem jest obsługa sieci tramwajowej przez dwa osobne przedsiębiorstwa, które posiadają różne typy taboru, charakteryzujące się odmienną kolorystyką. Sieć miejską obsługuje Basler Verkehrs-Betriebe (BVB). Od 1974 roku funkcjonuje druga spółka Baselland Transport AG (BLT), która powstała w wyniku połączenia wcześniejszych przewoźników obsługujących trasy podmiejskie. Obecnie to rozróżnienie na sieć linii miejskich i podmiejskich mocno się zatarło. Przedsiębiorstwo BVB obsługuje bowiem trasy docierające poza granice Bazylei, a BLT przewozi wielu pasażerów w centrum miasta. Obie firmy korzystają z tych samych torowisk i infrastruktury. Spółka BLT obsługuje linie: 10, 11, E11 i 17 taborem w żółtej kolorystyce. Do BVB należą pozostałe linie: 1, 2, 3, 6, 8, 14, 15, 16, 21, na których kursuje tabor w kolorze zielonym.
Trzecim rozwiązaniem wyróżniającym Bazyleę jest niewątpliwie długość pociągów tramwajowych. Zdecydowana większość linii: 1, 3, 6, 8, 10, 11, 14, 17 obu przedsiębiorstw obsługiwana jest pociągami tramwajowymi, których długość przekracza 40 metrów. Są to zarówno pojazdy jednoprzestrzenne, jak i składy złożone z dwóch czy trzech wagonów. Szwajcarom nie przeszkadzają zbyt długie pociągi tramwajowe na wąskich uliczkach historycznego miasta. Ważniejszy jest dla nich komfort przewożonych pasażerów, którzy nie mają problemów ze zmieszczeniem się do tramwajów.
Większość linii kursuje w ciągu dnia z częstotliwością co 7,5 minuty. Pozostałe pojawiają się na przystankach co 15 minut. Trzy linie: E11, 17 i 21 funkcjonują tylko w godzinach szczytu. Wszystkie linie docierają lub przebiegają przez centrum miasta, promieniście rozchodząc się w bardzo odległe rejony. Z tego powodu niestety, w samym centrum tworzą się czasem zatory tramwajowe. Wszystkie tramwaje są jednokierunkowe. Odległe trasy zakończone są zwykle jednotorowymi pętlami, czasem z dodatkowym żeberkiem. Wykorzystywane są też pętle uliczne wokół zabudowy miejskiej. Niektóre linie połączone są w pary i mają tylko po jednej pętli na swojej trasie. Na drugim końcu pociągi tramwajowe na jednym z przystanków zmieniają numer linii z jednego na drugi. Tak dzieje się w przypadku linii 1 i 14 na przystanku "Dreirosenbruke" oraz linii 15 i 16 na przystanku "Bruderholz".
Obecnie większość linii obsługiwana jest nowoczesnym, wieloczłonowym i niskopodłogowym taborem tramwajowym. W 2006 roku obie firmy BVB i BLT złożyły zamówienie na 60 tramwajów Stadler Tango. Do BVB miało trafić 40 wagonów, natomiast do BLT 20 wozów. Ostatecznie jednak tylko przedsiębiorstwo BLT zdecydowało się na te pojazdy. Pierwszy tramwaj Stadler Tango dla BLT dotarł we wrześniu 2008 roku. W sumie w dwóch partiach zakupiono po 19 egzemplarzy wagonów tego typu. Zostały one oznaczone numerami od 151 do 169 i od 170 do 188. Kierowane są do obsługi linii 10 i 11. Wszystkie wozy tego typu pochodzą z lat 2008 - 2016.
Wagony Stadler Tango mają bardzo nietypową budowę. Liczą aż sześć członów, przy czym pierwsze trzy są lustrzanym odbiciem trzech kolejnych. Pomiędzy trzecim i czwartym członem zabudowany jest wózek Jacobsa, który skutkuje również podwyższeniem podłogi. Najprawdopodobniej właśnie z powodu takiego rozwiązania przedsiębiorstwo BVB zrezygnowało z zakupu tych tramwajów
Na pozostałe, szczytowe linie 17 i E11 przedsiębiorstwo BLT kieruje wagony SWP, pochodzące z przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Na linii 17 kursują one w składach dwuwagonowych, przy czym pierwszy wagon zawsze wyposażony jest w środkowy, niskopodłogowy człon. Drugi wagon w składzie posiada tylko dwa wysokopodłogowe człony. Cały taki dwuwagonowy skład mierzy ponad 47 metrów. Na linii E11 kursują trójczłonowe wagony SWP.
Przedsiębiorstwo BVB, które wycofało się z zamówienia tramwajów Stadler Tango, zdecydowało się rozpisać kolejny przetarg na dostawę 60 tramwajów o zmienionym układzie członów i wózków jezdnych. Ostatecznie zamówienie zdobyła firma Bombardier Transportation, która dostarczyła 61 wagonów Flexity Basel. Nowe pojazdy są całkowicie niskopodłogowe i posiadają 5 lub 7 członów. Dłuższe Bombardiery, mierzące 43 metry długości, otrzymały numery z przedziały od 5001 do 5044. Krótsze wozy o długości 31 metrów posiadają numery od 6001 do 6017. Wszystkie wozy tego typu pochodzą z lat 2014 - 2017.
Bombardiery nie są jedynymi niskopodłogowymi tramwajami eksploatowanymi przez Basler Verkehrs-Betriebe. Przedsiębiorstwo posiada też 28 wagonów Siemens Combino. Są to siedmioczłonowe, w pełni niskopodłogowe pojazdy o długości 43 metrów. Dostarczone zostały w latach 2000 - 2002 i noszą numery od 301 do 328.
Dłuższe Bombardiery i Siemensy obsługują niemal w całości linie: 1, 3, 6, 8 i 14. Krótsze Bombardiery kierowane są do obsługi większości brygad pozostałych linii. Na kilku brygadach linii 15 i 16 można spotkać składy złożone z wagonu silnikowego i doczepnego typu Schindler. Wozy silnikowe pochodzą z lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku i są wysokopodłogowe. Wagony doczepne wyprodukowane zostały na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. W późniejszym okresie czasu zostały one zmodernizowane poprzez obniżenie podłogi w środkowej części wozu.
Rzadkość stanowią już niestety pociągi trójwagonowe, które okazjonalnie pojawiają się na liniach 3 lub 6. W tym przypadku wagony silnikowe znajdują się na początku i na końcu składu, natomiast pomiędzy nimi umieszczona jest niskopodłogowa doczepa.
Od początku funkcjonowania sieci tramwajowej w Bazylei, każde przedsiębiorstwo komunikacyjne dysponowało swoją zajezdnią tramwajową. Taki podział pozostał do dziś. Obie firmy przewozowe BVB i BLT posiadają własne obiekty do utrzymania i garażowania taboru. Na przestrzeni lat kilka mniejszych zajezdni zostało zlikwidowanych, na przykład Arlesheim lub Aesch. Pozostałe zajezdnie rozbudowano lub przeznaczone na inne cele.
Należąca do BVB zajezdnia Dreispitz powstała w 1916 roku w odległości kilku kilometrów od centrum miasta. Obecnie garażują w niej pojazdy zabytkowe. Historyczny obiekt został niedawno odnowiony i od stycznia 2020 roku pełni funkcję muzeum komunikacji.
Zajezdnia Wiesenplatz znajduje się w północnej części miasta, w pobliżu granicy niemieckiej. Powstała 1907 roku. Dysponuje imponującą, dwunawową, dwunastotorową halą. W latach 2009 - 2011 została zmodernizowana. Wówczas dobudowano do niej równoległą nową halę. Pozwoliło to na przebudowę starej hali na przelotową. Nawracanie tramwajów odbywa się wewnątrz obiektu poprzez przejazd ze starej do nowej hali.
Zajezdnia Allschwilerstrasse powstała w 1900 roku w zachodniej części miasta, przy trasie linii 6. W 2002 roku została zmodernizowana i zyskała wówczas nową halę.
Przedsiębiorstwo BVB dysponuje również warsztatami Klybeck, zlokalizowanymi w bliskim sąsiedztwie zajezdni Wiesenplatz.
Na terenie Bazylei w trzech lokalizacjach funkcjonują też tory odstawcze. Służą one do okazjonalnego odstawiania wagonów tramwajowych. Są ogrodzone, natomiast nie mają zaplecza serwisowego ani zadaszenia. Poniżej tory odstawcze Eglisee.
Przedsiębiorstwo BLT pod koniec dwudziestego wieku wybudowało dwie nowe zajezdni, jednocześnie likwidując stare obiekty. Zajezdnia Hüslimatt powstała w 1983 roku w południowo- zachodniej części miasta, przy trasie linii 10.
Druga zajezdnia Ruchfeld powstała w 1994 roku. Jest to ciekawy obiekt, w którym zastosowano niecodzienne rozwiązanie. Nad halą napraw i obsługi zbudowano dwa piętra zaplecza biurowo-administracyjnego, nad którymi znajdują się dwa kolejne poziomy garażu dla pracowników.
Przy pętli linii 10 w miejscowości Rodersdorf istnieje dwutorowa zajezdnia z 1910 roku. Stacjonują tam wyłącznie pojazdy specjalne.
Na koniec dwie ciekawostki. W Szwajcarii dużą wagę przykłada się do minimalizacji utrudnień związanych z remontami torowisk. Prace prowadzone są w ekspresowym tempie lub nawet przy utrzymanym ruchu tramwajów.
Po Bazylei kursuje turystyczny tramwaj, obsługiwany przez pojedynczy wagon typu Schindler.
Jak widać, sieć tramwajowa w Bazylei jest imponująca, niezwykle ciekawa i niewątpliwie godna odwiedzenia. Warto wybrać się do tego szwajcarskiego miasta, aby przejechać się jednymi z najdłuższych pociągów tramwajowych w Europie, dodatkowo docierających na teren Niemiec i Francji.
PSMKMS & Impuls
