Tramwaje w Europie
Niemcy - Hanower
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: niedziela, 13, luty 2022 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 944
Hanower jest stolicą kraju związkowego Dolna Saksonia. Miasto położone w zachodnich Niemczech, nad rzeką Leine, liczy nieco ponad pół miliona mieszkańców. Szkielet transportowy stanowi tu system kolei miejskiej Stadtbahn Hannover, który jednak zachował pewne cechy konwencjonalnej sieci tramwajowej.
Pierwsze wzmianki o osadzie targowej w rejonie dzisiejszego miasta pochodzą z 1022 roku. W 1241 roku Hanower otrzymał prawa miejskie. Od 1636 roku był stolicą Elektoratu Hanoweru, a od 1814 roku Księstwa Hanoweru, które ostatecznie w 1871 roku znalazło się w granicach zjednoczonych Niemiec. Miasto w trakcie II wojny światowej zostało bardzo zniszczone w wyniku prowadzonych silnych bombardowań alianckich. Obecnie Hanower jest ważnym ośrodkiem przemysłowym i targowym, a także węzłem komunikacyjnym. Podstawę szkieletu transportowego miasta stanowi Stadtbahn Hannover, czyli system kolei miejskiej funkcjonujący w Hanowerze i okolicznych miejscowościach. Powstał on w wyniku gruntownej przebudowy istniejącej sieci tramwajowej do standardu noszącego cechy premetra i szybkiego tramwaju. Składa się z 12 linii zwykłych oraz dwóch okolicznościowych.
Od 1853 roku po ulicach Hanoweru poruszały się omnibusy konne. Tramwaje konne wyjechały na ulice miasta w 1872 roku. Pierwsza linia połączyła Steintor i Döhrener Turm. W 1892 roku zostało założone przedsiębiorstwo Straßenbahn Hannover AG, które przetrwało do czasów współczesnych jako ÜSTRA Hannoversche Verkehrsbetriebe AG. Właśnie ono przejęło dotychczasową sieć tramwaju konnego o długości blisko 40 kilometrów. Rok później rozpoczęła się jej elektryfikacja. Ostatnie tramwaje konne zniknęły z ulic Hanoweru w 1897 roku. W kolejnych latach prowadzona była dalsza rozbudowa sieci. W 1901 roku miała ona już 163 kilometry długości, a tramwaje wyjeżdżały także poza miasto. W tym czasie, poza przewozami pasażerskimi, funkcjonowały również przewozy towarowe. W 1928 roku na sieci eksploatowanych było aż 350 wagonów towarowych. Prowadzone w trakcie II wojny światowej naloty spowodowały znaczne zniszczenia infrastruktury i taboru. Po wojnie tylko 200 z 480 tramwajów mogło nadal funkcjonować. Część tras po zakończeniu działań wojennych nie została już odtworzona.
W latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, podobnie jak w innych miastach Zachodnich Niemiec, podjęto rozważania dotyczące przekształcenia istniejącego sieci tramwajowej w kolej miejską, tak aby uniezależnić ją od rosnącego ruchu samochodów. W 1965 roku Rada Miasta zdecydowała o budowie metra. Początkowo tunele miały być prowadzone tylko pod centrum, a poza nim łączyć się z dotychczasową siecią tramwajową. W późniejszym okresie zakładano ich dalszą przebudowę na bezkolizyjne trasy naziemne.
Prace budowlane rozpoczęto pod koniec 1965 roku, jednak ze względu na problemy finansowe, zostały one szybko przerwane. Niedługo później podjęto decyzję o rezygnacji z tradycyjnego metra na rzecz lekkiej kolei miejskiej, łączącej na poszczególnych odcinkach cechy tramwaju oraz metra, określanej w Niemczech jako Stadtbahn. W sumie pod centrum miała powstać sieć złożona z czterech tuneli, oznaczonych literami od A do D. Pierwszy odcinek tunelu A został otwarty dla ruchu w 1975 roku. Do 1993 roku ukończono budowę tuneli A, B i C. Jednocześnie zmodernizowano naziemne odcinki położone poza centrum, dostosowując je do większej skrajni taboru oraz podwyższając i wydłużając perony. Wraz z podstępującą budową tras podziemnych zamykano naziemne odcinki torowisk w śródmieściu. W związku z tym, tradycyjne tramwaje sukcesywnie wypierane były przez pojazdy premetra. Ostatnia regularna linia tramwajowa oznaczona numerem 16 zakończyła funkcjonowanie w Hanowerze w 1996 roku. Do 1998 roku kursowała jeszcze specjalna linia tramwajowa obsługiwana pojazdami zabytkowymi.
Jedyną inwestycją, której nie udało się dokończyć, była budowa tunelu D. Wykonano jedynie krótkie fragmenty w trakcie budowy innych tuneli, w tym między innymi stację Hauptbahnhof. W związku z tym, linie 10 i 17 w dalszym ciągu korzystają z torowisk naziemnych, poprowadzonych ulicami. Posiadają też krótsze perony o długości 50 metrów. W 2012 roku ostatecznie zrezygnowano z realizacji tego tunelu, decydując się na przebudowę torowisk w centrum. Dodatkowo, w maju 2017 roku zamknięto naziemną trasę prowadzącą z Rosenstraße do Aegidientorplatz o długości około 1 kilometra. W zamian we wrześniu tego samego roku otwarto częściowo bezkolizyjny odcinek Rosenstraße – Hauptbahnhof/ZOB o długości 400 metrów.
W 2021 roku sieć składała się z 12 linii zwykłych, kursujących także w nocy (numery od 1 do 11 oraz 17) oraz dwóch linii specjalnych, uruchamianych przy okazji organizacji wydarzeń na terenie targów w Hanowerze (numery 16 i 18). Całość obsługiwało 310 pojazdów czterech serii: TW 6000, TW 2000, TW 2500 i TW 3000. Szkielet hanowerskiego Stadtbahn stanowiła sieć tuneli śródmiejskich składająca się z trzech tras, określanych literami: A, B i C i odpowiednio kolorami: niebieskim, czerwonym i żółtym. Korytarze wybiegały gwieździście z centrum, na obrzeżach rozdzielając się na poszczególne linie. Korytarz oznaczony literą A przecinały miasto z południowego-zachodu na północny-wschód. Kursowały tu linie: 3, 7 i 9. Korytarz B prowadził w relacji północ-południe. Był obsługiwany przez linie: 1, 2 i 8, a także przez okazjonalną linię 18, obsługującą tereny targowe. Korytarz C funkcjonował w relacji zachód-wschód. Prowadziły tu linie 4, 5, 6 i 11 i okazjonalna linia 16. Dodatkowo, w mieście istniał korytarz D, oznaczonych kolorem zielonym, który nie miał swojego tunelu i prowadził od Dworca Głównego w kierunku zachodnim i zachodnio-południowym. Obsługiwany był linie 10 i 17.
Specyficzna infrastruktura wymaga do obsługi odpowiedniego taboru. Najstarszymi pojazdami eksploatowanymi w Hanowerze są wagony serii TW 6000, wyprodukowane przez Duewag w latach 1980 - 1992 w ilości 60 sztuk. Mierzą one 28,3 metra długości i składają się z trzech członów. Z lat 1997 - 1999 pochodzą pojazdy TW 2000, montowane przez zakłady LHB / Siemens. W sumie dostarczono 47 tych mierzących 25,7 metra długości i składających się z trzech członów pojazdów. Ich dłuższą wersję stanowią pociągi TW 2500, których w latach 1997 - 2000 konsorcjum LHB / Siemens dostarczyło 48 sztuk. Są to w zasadzie dwa wagony serii TW 2000 połączone ze sobą na stałe. Posiadają w sumie sześć członów i mierzą aż 49,5 metra długości. Najnowszymi pojazdami eksploatowanymi w Hanowerze są jednostki TW 3000. W latach 2013 - 2020 konsorcjum Vossloh Kiepe/Alstom dostarczyło aż 153 pojazdy tego typu. Mierzą one 25,2 metra długości.
Jednostki serii TW 6000, TW 2000 i TW 3000 na co dzień kursują w zestawach podwójnych bądź potrójnych, sporadycznie także w poczwórnych. Infrastruktura jest dostosowana do pociągów o maksymalnej długości 100 metrów, jednak najdłuższe składy wykorzystywane są tylko na liniach 8 i 18. Większość peronów posiada 75 metrów długości. Ponadto, Wagony typu TW 3000 jako jedyne nie posiadają wysuwanych stopni. W związku z tym mogą być eksploatowane tylko na liniach, na których występują wyłącznie perony wysokie. Dłuższe od pozostałych pojazdy typu TW 2500 są kompatybilne z TW 2000 i często kursują z nimi w składach w konfiguracjach: TW 2000+TW 2500, TW 2000+TW 2000+TW 2500 lub TW 2500+TW 2500. Standardowym działaniem w Hanowerze, nawet w trakcie realizacji kursu z pasażerami, jest łączenie lub dzielenie składu, dostosowując w ten sposób pojemność taboru do frekwencji pasażerów. Sama procedura nie trwa długo i jest możliwa dzięki zastosowaniu w wagonach sprzęgów automatycznych. Tylko jednostki TW6000 mają szerokość pudła wynoszącą 2,40 metra. Z tego względu jako jedyne mogą obsługiwać linię 9, której trasa nie została przygotowana do szerszych pojazdów. Pozostałe typy dysponują pudłem o szerokości 2,65 metra, przy czym w ich dolnej części zachowano mniejszą szerokość wynoszącą 2,40 metra, w celu dostosowania do istniejących peronów. Dzięki temu konstrukcja ich pudła posiada charakterystyczne wybrzuszenie na boki, prowadzące od dolnej krawędzi drzwi ku górze. Cały tabor stacjonuje w czterech zajezdniach: Glocksee, Döhren, Fuhsestrasse w Leinhausen i Buchholz. Dodatkowo, 21 zabytkowych pojazdów, które nie są używane w regularnym ruchu, garażuje w zajezdni Döhren.
Sieć kolei miejskiej w Hanowerze jest bardzo sprawnym środkiem transportu. Pociągi z racji dużej ilości wydzielonych torowisk, długich odległości pomiędzy przystankami i znacznej liczby odcinków w tunelach w centrum, przemieszczająsię bardzo szybko, zwalniając jedynie w rejonie skrzyżowań. Dwa główne centra przesiadkowe znajdująsię na stacjach Centrum Hauptbahnhof i Kröpcke, przez które przejeżdżają wszystkie linie kolei miejskiej. Dzięki oznaczeniu linii różnymi kolorami, orientacja na węzłach przesiadkowych nie sprawia trudności. Pociągi poszczególnych linii odjeżdżają na przemian w równych odstępach czasu. Same składy są bardzo długie i przestronne. Jednocześnie, perony o wysokości 1 metra, zwłaszcza w ciasnych ulicach miasta, nie prezentują się najlepiej. Dodatkowo, muszą do nich prowadzić krótkie, strome podjazdy. Rozwiązania te pozostaną w Hanowerze na pewno jeszcze przez wiele lat, z uwagi na niedawne wprowadzenie do ruchu znacznej liczby nowych pojazdów. Tymczasem w innych miastach prowadzone są działania zmierzające do przekształcania wysokopodłogowej i trudno dostępnej kolei miejskiej w sieć niskopodłogowych tramwajów. W Hanowerze w ciągu najbliższych lat się jednak na to nie zanosi.
PSMKMS & Impuls
