Tramwaje w Europie
Wielka Brytania - Manchester
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: sobota, 13, kwiecień 2024 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 720
Położony w północno-zachodniej Anglii Manchester liczy ponad pół miliona mieszkańców, natomiast cały obszar metropolitarny Wielki Manchester ponad 2 miliony 700 tysięcy ludzi. Niegdyś funkcjonowała tu rozległa sieć tramwajowa, która uległa likwidacja. Po latach rozpoczęto proces przywracania miejskiego transportu szynowego. W mieście działa też historyczny tramwaj parkowy.
Manchester założony został w 1086 roku w pobliżu dawnego rzymskiego obozu warownego, który istniał od I do początku V wieku naszej ery w miejscu połączenia rzek Irwell i Mersey. Prawa miejskie otrzymał w 1301 roku. Od połowy XVIII wieku był to jeden z najprężniejszych ośrodków rewolucji przemysłowej, przynoszącej miastu gwałtowny rozwój. W drugiej połowie dwudziestego wieku ruszył jednak proces zmiany charakteru miasta. Obecnie jest to ważny ośrodek handlowo-bankowy i naukowy. Swoją siedzibę ma tu między innymi telewizja BBC. Jest to również ważny węzeł drogowy i kolejowy. Stacja kolejowa Manchester Liverpool Road to najstarsza zachowana, międzymiastowa stacja kolejowa na świecie. Miasto połączone jest również z morzem Irlandzkim przy pomocy Kanału Manchesterskiego o długości 58 kilometrów. Miasto słynie też z dwóch znanych klubów piłkarskich: Manchester City i Manchester United.
Pierwsze tramwaje konne wyjechały na ulice Manchesteru w 1877 roku. Pierwsza trasa prowadziła pomiędzy Deansgate i Grove Inn na Bury New Road. Sieć obsługiwała firma Manchester Suburban Tramways Company, której pojazdy poruszały się po torach zbudowanych przez władze miejskie. Początkowo dysponowała ona ponad 90 wagonami konnymi, jednak do 1901 roku sieć rozrosła się tak bardzo, że do jej obsługi potrzebne było 515 wagonów, do ciągnięcia których używano aż 5000 koni.
W 1901 roku w Manchesterze wprowadzono tramwaje elektryczne. Sieć szybko rozrosła się na całe miasto. W latach 1901 - 1949 przedsiębiorstwo Manchester Corporation Tramways (od 1929 roku Manchester Corporation Transport Department) było miejskim operatorem tramwajów elektrycznych w Manchesterze. W szczytowym momencie w 1928 roku przewożono nawet 328 milionów pasażerów. Sieć liczyła wówczas 46 linii, poruszających się po 470 kilometrach torowisk, po których kursowały 953 tramwaje. Niestety, po II wojnie światowej nastąpił regres komunikacji tramwajowej, związany z rozwojem połączeń trolejbusowych i autobusowych. Były one faworyzowane przez władze miejskie, jako tańsza alternatywa. W rezultacie, w 1949 roku zakończono eksploatację sieci tramwajowej na ulicach Manchesteru. Trolejbusy kursowały po mieście nieco dłużej, bo do 1966 roku.
Jednak mieszkańcy szybko odczuli brak tramwajów. W związku z tym poszukiwano możliwości przywrócenia komunikacji szynowej w mieście. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku rozważano połączenie linii kolei podmiejskich pomiędzy stacjami Piccadilly i Victoria tunelem pod centrum miasta i umożliwienie przejazdu pociągów przez aglomerację Manchesteru. Rada Hrabstwa Greater Manchester zdecydowała się przedstawić projekt rządowi Wielkiej Brytanii w 1974 roku. Nie udało się jednak zapewnić niezbędnych funduszy do jego realizacji, w rezultacie czego koncepcja ta w 1977 roku została zarzucona. W związku z tym niepowodzeniem, w 1982 roku zaproponowano system lekkiej kolei miejskiej, jako tańszej alternatywy transportowej dla centrum Manchesteru i otaczającego go obszaru metropolitalnego Greater Manchester. W 1988 roku uzyskano zgodę rządu na realizację projektu. System nazwano określeniem Metrolink. Początkowo miał zostać otwarty we wrześniu 1991 roku, ale funkcjonowanie rozpoczął dopiero w 1992 roku. Wówczas otwarto linię Bury Line. Pierwsze tramwaje uliczne zaczęły kursować między stacją kolejową Victoria a G-Mex (obecnie Deansgate-Castlefield). W tym samym roku otwarto jeszcze linię Altrincham i odgałęzienie do stacji Piccadilly. Metrolink został oficjalnie otwarty przez królową Elżbietę II w dniu 17 lipca 1992 roku.
Metrolink stał się pierwszym, nowoczesnym systemem kolei ulicznej w Wielkiej Brytanii. Uruchomiony w 1885 roku tramwaj w Blackpool był jedynym systemem tramwajowym pierwszej generacji w Wielkiej Brytanii, który przetrwał do powstania Metrolink. Rozbudowa sieci Metrolink była kluczową strategią planistów transportu w Greater Manchester, którzy nadzorowali jego rozwój w kolejnych projektach, znanych jako fazy: 1, 2, 3a, 3b, 2CC i Trafford Park. Najnowsze przedłużenie Trafford Park Line z Pomony do Trafford Centre, zostało otwarte w marcu 2020 roku.
W 2023 roku sieć systemu Metrolink w Greater Manchester liczyła 103 kilometry długości, przy których zlokalizowano 99 przystanków. Pojazdy poruszały się po torach o standardowym rozstawie 1435 mm. Był to najbardziej rozbudowanym systemem lekkiej kolei miejskiej w Wielkiej Brytanii. Metrolink jest własnością organu publicznego Transport for Greater Manchester (TfGM). Jego obsługą zajmuje się natomiast konsorcjum firm Keolis/Amey na podstawie umowy z miastem. W roku budżetowym 2022/2023 z systemu skorzystało 36 milionów pasażerów. W 2024 roku sieć składała się z ośmiu linii, które rozchodziły się promieniście od centrum Manchesteru do stacji końcowych: Altrincham, Ashton-under-Lyne, Bury, East Didsbury, Eccles, Manchester Airport, Rochdale i The Trafford Centre. Prowadziły one zarówno trasami ulicznymi wspólnie z pozostałym ruchem drogowym, jak i po odcinkach całkowicie wydzielonych, wyznaczonych w miejscu dawnych linii kolejowych. Każda z linii kursowała z częstotliwością co 12 minut, dzięki czemu na wspólnych ciągach pojazdy odjeżdżały z przystanków nawet co 6 minut. W godzinach szczytu do obsługi części linii kierowano składy złożone z dwóch wagonów.
Początkowo Metrolink obsługiwany był przez flotę 26 lekkich pojazdów szynowych AnsaldoBreda T-68, które zakupiono do obsługi sieci o długości około 31 kilometrów. W 2002 roku w mieście testowano dwa używane pojazdy Boeing LRV z systemu Muni Metro w San Francisco, w celu zakupu większej partii tych jednostek. Ostatecznie w 2009 roku zdecydowano się na zakup wagonów Bombardier M5000. Pierwszy z nich dotarł do Manchesteru w grudniu 2009 roku. Pojazdy te zbudowane zostały przez konsorcjum firm Bombardier Transportation i Vossloh Kiepe. Pierwsze osiem M5000 zostało zamówionych, aby umożliwić zwiększenie oferty przewozowej. Pojazdy te należą do rodzinny lekkich pociągów Bombardier Flexity Swift i mają konstrukcję podobną do jednostek K5000, używanego w Kolonii w Niemczech. Kolejne wagony sukcesywnie wprowadzano do ruchu do 2022 roku. W 2023 roku Metrolink był obsługiwany przez flotę 147 wysokopodłogowych, lekkich pojazdów szynowych Bombardier M5000.
Posiadany tabor stacjonował w dwóch zajezdniach, zlokalizowanych przy Queens Road i Old Trafford. Obiekt przy Queens Road w Cheetham Hill był pierwotną siedzibą Metrolink. Zbudowano ją podczas pierwszej fazy projektu wzdłuż linii Bury. Oprócz zajezdni zlokalizowano tu główną siedzibę przedsiębiorstwa, w tym biura, dyspozytornię oraz warsztaty do naprawy taboru. W 2011 roku uruchomiono drugą zajezdnię na Old Trafford, która zlokalizowana została w miejscu dawnego magazynu i może pomieścić do 96 pojazdów. Dysponuje warsztatami naprawczymi oraz myjnią. W dniu 7 maja 2013 roku Metrolink zakończył przenoszenie swoich głównych funkcji operacyjnych z Queens Road na Old Trafford, gdzie zlokalizowano nową siedzibę dyspozytorni, określanej mianem Centrum Zarządzania Siecią oraz centrum obsługi klienta.
System Metrolink jest przykładem bardzo dobrze zorganizowanej komunikacji szynowej w mieście. W centrum Manchesteru jego dostępność jest możliwa z poziomu ulicy. Chociaż tramwaje poruszają się wolno, nie trzeba schodzić do tuneli, aby z nich skorzystać. Na obrzeżach poprowadzono trasy w śladach dawnych linii kolejowych, wykorzystując korytarze tych linii, wiadukty i mosty. Często na tych odcinkach tramwaje poruszają się bardzo szybko i bezkolizyjnie. W przyszłości jest dalszy rozwój sieci, w tym wprowadzenie pojazdów dwusystemowych w celu rozszerzenia tras o odcinki tradycyjnych linii kolejowych.
Oprócz system Metrolink, w Manchesterze funkcjonuje tramwaj parkowy. Ta niezwykła atrakcja turystyczna znajduje się w parku Heaton, po którym poruszają się zabytkowe wagony. Jest to samodzielna linia tramwajowa, mająca swoją podstację, zajezdnię, a nawet muzeum. Obecnie trasa liczy około 800 metrów, wzdłuż których zlokalizowano kilka przystanków. Heaton Park Tramway nie jest połączony z torami miejskiej sieci Metrolink. Zabytkowe tramwaje poruszają się tylko w obrębie parku. Obsługą zajmuje się Manchester Transport Museum Society, które jest organizacją charytatywną. Tramwaje kursują w niedzielne popołudnia od marca do połowy listopada oraz w sobotnie popołudnia od maja do połowy września. Do obsługi linii kierowany jest jeden ze zgromadzonej kolekcji kilku wagonów zabytkowych. Czynnych pozostaje pięć wozów, w tym jeden piętrowy. Ponadto, kilka wagonów pozostaje wypożyczona lub oczekuje na renowację.
Heaton Park był pierwotnie prywatnym parkiem krajobrazowym otaczającym Heaton Hall, ale został sprzedany Radzie Miasta Manchester w 1902 roku do użytku jako park miejski. Wkrótce po tym oddział Manchester Corporation Tramways zbudował na terenie parku odgałęzienie od istniejącej linii tramwajowej na Middleton Road. Trasa ta liczyła 260 metrów długości. Na jej końcu przygotowano dużą poczekalnię, a pierwszy tramwaj przyjechał w dniu 31 maja 1903 roku. Zgodnie z ogólnoświatową tendencją, w 1934 roku autobusy zastąpiły tramwaje, a szyny przykryto asfaltem.
Manchester Transport Museum Society (MTMS) zostało założone jako zarejestrowana organizacja charytatywna na początku 1960 roku, w celu zachowania dokumentów i artefaktów związanych z transportem publicznym w regionie Manchesteru. Jednym z pierwszych projektów towarzystwa była renowacja wagonu Manchester Corporation Tramways 765. Zgodnie z planem, miał on powrócić na ulice Manchesteru. Poszukiwano odpowiedniej lokalizacji do jego muzealnej eksploatacji. Ostatecznie wybrano Heaton Park jako właściwe miejsce. W związku z w tym, w 1970 roku towarzystwo zwróciło się Rady Miasta. Zaproponowano otwarcie starej linii tramwajowej Manchester Corporation Tramways z Middleton Road do starej wiaty tramwajowej. Oryginalny tor ukryty pod warstwą asfaltu został odsłonięty, a wiata tramwajowa odrestaurowana i zmodyfikowana, tworząc zajezdnię i muzeum. Prace zakończono w 1979 roku, a tramwaj Heaton Park został oficjalnie otwarty w dniu 28 marca 1980 roku.
Od 1980 roku tramwaj muzealny został trzykrotnie przedłużony na terenie parku, wykorzystując tory odzyskane z innych miejsc. Ostatnia rozbudowa miała miejsce w 2011 roku. W pobliżu jeziora wybudowano nową zajezdnię tramwajową i nowy przystanek. Ponadto w 2007 roku zakończono gruntowną renowację oryginalnego kompleksu zajezdni i muzeum. Istnieją plany dalszego przedłużenia linii tramwajowej w kierunku przystanku Heaton Park Metrolink a także wzbogacenie kolekcji tramwajów.
PSMKMS & Impuls
