Tramwaje w Europie
Szwecja - Sztokholm
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: niedziela, 12, maj 2024 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 696
Sztokholm jest stolicą i jednocześnie największym miastem Szwecji. Liczy około 1,6 miliona mieszkańców, natomiast cały obszar metropolitalny tak zwanego Wielkiego Sztokholmu zamieszkuje 2,3 mln ludzi. Na początku dwudziestego wieku funkcjonowała tu rozległa sieć tramwajowa, która jednak uległa całkowitej likwidacji. Pod koniec tego stulecia, rozpoczęto stopniowy proces jej przywracania.
Według tradycji, miasto założone zostało w 1252 roku przez Jarla Birgera. Od początku piętnastego wieku Sztokholm zaczął pełnić rolę głównego ośrodka w kraju. W 1436 roku otrzymał prawa miejskie, natomiast status stolicy Szwecji oficjalnie potwierdzono w 1634 roku. W 1697 roku wielki pożar strawił większość budynków. Od 1754 roku rodzina królewska zamieszkała w tutejszym Pałacu Królewskim. W 1776 roku powstała tu Akademia Szwedzka. W Sztokholmie rozgrywane były Letnie Igrzyska Olimpijskie w 1912 roku.
Miasto położone jest w środkowej części kraju na 14 wyspach, które połączone są ze sobą 53 mostami oraz na lądzie stałym nad zatoką Saltsjön, będącą częścią morza Bałtyckiego i jeziorem Melar wraz z łączącą je cieśniną Norrström. Cały obszar stołeczny Sztokholmu obejmuje między innymi archipelag sztokholmski, czyli 24 000 wysp, wysepek i skał przybrzeżnych. Te uwarunkowania sprawiły, że miasto bywa nazywane Wenecją Północy.
Jako pierwsze na ulice Sztokholmu wyjechały tramwaje konne. W stolicy Szwecji funkcjonowały w latach 1877 – 1905. Był to pierwszy tego typu środek transportu w kraju. Sieć obsługiwało przedsiębiorstwo Stockholms Nya Spårvägsaktiebolag (SNS). Przez pierwsze dziesięć lat ruch odbywał się w tylko w północnej części Sztokholmu, głównie w dzielnicy Norrmalm. W 1887 roku działalność rozpoczęła spółka Stockholms Södra Spårvägsaktiebolag (SSB), która prowadziła ruch tramwajowy w południowej części miasta, w dzielnicy Södermalm.
Dziesięć lat po tramwajach konnych, uruchomiono w mieście tramwaje parowe. Funkcjonowały one od 1887 roku na ulicy Hornsgatan, ze względu na stromy podjazd, z którym konie nie mogły sobie poradzić. Tramwaje parowe poruszały się po ulicach Sztokholmu do 1901 roku, gdy zastąpione zostały tramwajami elektrycznymi. Po Sztokholmie kursowały również tramwaje spalinowe. Jeździły one na niezelektryfikowanym odcinku do pętli Karlaplan w Gärdet.
Tramwaje elektryczne rozpoczęły funkcjonowanie w 1901 roku w południowej części miasta. Od 1904 roku kursowały również po północnej stronie. W 1915 roku powołano komunalną spółkę AB Stockholms Spårvägar (SS), której celem funkcjonowania była koordynacja ruchu tramwajowego. W 1917 roku przejęła ona przedsiębiorstwo Stockholms Nya Spårvägsaktiebolag, natomiast w 1918 roku firmę Stockholms Södra Spårvägsaktiebolag. W międzyczasie sieć była stopniowo wydłużana i obejmowała następujące trasy:
- na zachód do Nockeby, Ulvsunda i Ängby;
- na południe przez Skanstull do Skarpnäck i Örby oraz przez Hornstull do Gröndal, Mälarhöjden i Fruängen;
- na północy przez miasto Solna do Sundbybergu;
- na wschód na wyspę Lidingö.
Tę ostatnią trasę uruchomiono w 1925 roku po otwarciu mostu Lidingöbron, łączącego wyspę ze Sztokholmem. Sieć tramwajowa miała układ promienisty. Prawie wszystkie linie zaczynały trasy w centrum miasta. W 1933 roku otwarto tunel Katarina, nazywany również południowym, który obecnie wykorzystywany jest przez zieloną linę metra. Do momentu jej uruchomienia w 1950 roku, z tego obiektu korzystały dwie linie tramwajowe numer 8 i 19.
Jeszcze w latach trzydziestych dwudziestego wieku podjęto decyzję o stopniowym ograniczaniu sieci tramwajowej. W 1941 roku zastąpiono linię tramwajową 11 linią trolejbusową 41. W tym samym roku zdecydowano o budowie metra w Sztokholmie (linii zielonej). W 1957 roku Rada Miejska Sztokholmu postanowiła o likwidacji sieci tramwajowej w centrum. Miały one stopniowo być zastępowane przez rozbudowywaną sieć metra do połowy lat siedemdziesiątych. Po decyzji o przejściu Szwecji na ruch prawostronny w dniu 3 września 1967 roku, proces likwidacji przyspieszono. Sieć tramwajowa funkcjonowała do ostatniej nocy obowiązywania ruchu lewostronnego.
Z dniem 1 stycznia 1967 roku AB Stockholms Spårvägar zostało przekształcone w Storstockholms Lokaltrafik (SL), które stało się operatorem komunikacji publicznej w całym regionie Sztokholmskim.
W latach 1967 - 1968 zezłomowano ostatnie wagony tramwajowe. Pozostałością po rozległej sieci tramwajowej zostały trzy linie skomunikowane z siecią metra: Nockebybanan od Alvik do Nockeby, Norra Lidingöbanan od Ropsten do Kyrkviken i Södra Lidingöbanan od Ropsten do Gåshaga Brygga. Na Nockebybanan wagony zostały przystosowane do ruchu dwukierunkowego (drzwi po obydwu stronach). Södra Lidingöbanan została przeniesiony na wydzielony nasyp, a Norra Lidingöbanan zlikwidowano w 1971 roku.
Brak tramwajów na ulicach miasta był jednak bardzo odczuwalny. Dlatego od końca lat osiemdziesiątych prowadzono różne analizy nad ich przywróceniem, zarówno w centrum, jak i na przedmieściach Sztokholmu.
Jako pierwsza reaktywowana została linia 7/7N Spårväg City w 1991 roku. Od początku funkcjonowała ona w formie linii turystyczno-muzealnej, łączącej stację metra Östermalmstorg z wyspą Djurgården. W 2010 roku przedłużono ją do Sergels torg, wprowadzając do obsługi również nowoczesny tabor. Obecnie linia 7 kursuje pod nazwą Spårväg City na trasie z T-Centralen w Sztokholmie do Waldemarsudde na wyspie Djurgården. W związku z brakiem pętli przy T-Centralen, po skróconej trasie do Norrmalmstorg jeździ muzealna linia 7N (gdzie N pochodzi od nazwy pętli Norrmalmstorg), obsługiwana taborem zabytkowym, która funkcjonuje przez siedem dni w tygodniu w okresie od lipca do sierpnia, a także w soboty, niedziele i święta w okresie od sierpnia do grudnia. Linie 7 i 7N we wspólnym takcie obsługują na wyspie Djurgården liczne atrakcje turystyczne, w tym ABBY, Skansen i park rozrywki Gröna Lund.
Na obecny system komunikacji tramwajowej w Sztokholmie składają się cztery niezależne sieci, zarządzane przez AB Storstockholms Lokaltrafik (SL):
- linie 7/7N Spårväg City
- linia 12 Nockebybanan;
- linia 21 Lidingöbanan;
- linie 30 i 31 Tvärbanan.
Tvärbanan to nowa sieć linii tramwajowych, uruchomiona w 2000 roku i ciągle rozbudowywana. Obsługiwana jest przez linie 30 i 31, niezwiązane z historyczną siecią tramwajową. Linie Nockebybanan (12) i Tvärbanan (30 i 31) przecinają się na dwupoziomowym węźle przesiadkowym Alvik. Lidingöbanan (linia 21) i Nockebybanan (linia 12) są pozostałością po historycznej sieci tramwajowej, która funkcjonowała w Sztokholmie w latach 1901 - 1967. Ciekawostką tych linii jest funkcjonowanie na poszczególnych odcinkach w ruchu kolejowym lewostronnym i tramwajowym prawostronnym.
W 2023 roku trwały pracę przy budowie odcinka Tvärbanan od Brommy do Helenelund. Rozważano też połączenie z tramwajem Tvärbanan planowanej do modernizacji kolei aglomeracyjnej Saltsjöbanan. W dalszych planach była ponadto budowa nowej linii tramwajowej w południowo-zachodniej części miasta Spårväg Syd. Trasa miałaby przebiegać od stacji kolei podmiejskiej Alvsjö przez stacje metra Fruängen, Skärholmen i Masmo do stacji kolei podmiejskiej Flemingsberg. Zakładano też przedłużenie linii tramwajowej z Djurgårdsbron do Ropsten, gdzie miała zostać połączona z linią Lidingö.
Na tabor tramwajowy składają się trzy rodzaje niskopodłogowych pojazdów. Z lat 1999 – 2010 pochodzą wozy Bombardier Flexity Swift A32. Są to wagony trójczłonowe, o długości 30 metrów i szerokości 2,65 metra. Oznaczono je numerami od 401 do 437. Obsługują linię 12 Nockebybanan oraz linie 30 i 31 Tvärbanan.
Z 2013 roku pochodzą wagony CAF Urbos AXL A35. Są to pojazdy trójczłonowe o długości 31,2 metra i szerokości 2,65 metra. Oznaczono je numerami od 451 do 493. Obsługują linię 7 Spårväg City oraz linie 30 i 31 Tvärbanan.
Z 2015 roku pochodzą wagony CAF Urbos AXL A36. Są to pojazdy czteroczłonowe o długości 39,5 metra i szerokości 2,65 metra. Oznaczono je numerami od 551 do 559. Obsługują linię 21 Lidingöbanan.
Linia 7N Spårväg City obsługiwana jest wyłącznie przez tramwaje zabytkowe.
Każda z linii obsługiwana jest przez inną zajezdnię. Tylko linie Tvärbanan (30 i 31) i Nockebybanan (12) są ze sobą połączone poprzez zajezdnię Brommahallen. Ponadto linia Nockebybanan (12) korzysta z torowisk linii metra przy dojeździe do zajezdni. Linie Lidingöbanan (21) i Spårväg City (7) są odrębnymi sieciami i nie są połączone z pozostałymi trasami. Zajezdnie Aga i Ulvsundadepån to nowe, bardzo nowoczesne obiekty, zbudowane z myślą o rozwoju sieci tramwajowej.
W Sztokholmie funkcjonuje bardzo ładne Muzeum Transportu Spårvägs Musset, zlokalizowane w pobliżu Ropsten. Nie posiada połączenia torowego z istniejącymi sieciami. Zlokalizowane jest w odrestaurowanej hali.
PSMKMS & Impuls
