Tramwaje w Krakowie
Stadler Tango Lajkonik
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje eksploatowane w Krakowie
- Opublikowano: wtorek, 11, styczeń 2022 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 3256
Wymiana taboru tramwajowego na nowy i dostosowany do potrzeb osób o ograniczonych możliwościach ruchowych trwa w Krakowie nieprzerwanie od 1999 roku. W 2016 roku rozpoczął się kolejny etap tego procesu, którego końcowym efektem było wprowadzenie w latach 2020 - 2021 do liniowej eksploatacji 50 wagonów Stadler Tango Lajkonik.
Krakowskie MPK od 1999 roku zakupiło w sumie 110 nowych i niskopodłogowych wagonów tramwajowych. Wśród nich było 50 wozów NGT6 i 24 wagony NGT8, wyprodukowane przez kanadyjski koncern Bombardier. W 2015 roku do liniowej eksploatacji wprowadzono też 36 pojazdów PESA 2014N o imponującej długości blisko 43 metrów. Do wymiany całego krakowskiego taboru tramwajowego na nowy i dostosowany do potrzeb osób o ograniczonych możliwościach ruchowych wciąż było jednak daleko. Stąd zamiar zakupu kolejnych niskopodłogowych pojazdów.
W sierpniu 2016 roku krakowskie MPK ogłosiło przetarg na dostawę 50 fabrycznie nowych, niskopodłogowych, przegubowych wagonów tramwajowych o długości 32 - 35 metrów, wraz z wyposażeniem i narzędziami specjalnymi oraz usługami i dostawami powiązanymi. Dwa spośród zamawianych pojazdów miały mieć możliwość przejazdu bez sieci trakcyjnej odcinka o długości co najmniej 3000 metrów. Pozostałe wagony miały być przystosowane do instalacji akumulatorów, tak aby w przyszłości w łatwy sposób można było je przygotować do liniowej eksploatacji bez podłączenia do sieci trakcyjnej. Zwycięzca przetargu miał dostarczyć 35 pojazdów, natomiast zamówienie pozostałych 15 zapisane zostało jako opcja. W dniu 24 października 2016 roku otwarto 4 złożone oferty w ramach prowadzonego postępowania przetargowego:
- Stadler Polska Sp. z o.o. lider konsorcjum wraz z partnerem konsorcjum firmą Solaris Bus&Coach SA (cena za 1 wagon o nazwie Tramino Kraków - 7 270 127 zł netto);
- Newag S.A. (cena za 1 wagon o nazwie 138N - 8 595 000 zł);
- PESA Bydgoszcz S.A. (cena za 1 wagon o nazwie 2016N Krakowiak II - 6 950 000 zł netto);
- Skoda Transportation (cena za 1 wagon o nazwie ForCity Kraków 8 290 000 zł netto).
Najlepszą ofertę pod względem ceny, a także wymagań technicznych, złożyła firma PESA Bydgoszcz S.A. i początkowo wydawało się, że to właśnie ona zdobędzie zamówienie. W dniu 10 listopada 2016 roku krakowskie MPK wykluczyło jednak tego producenta z postępowania ze względu na nienależytą realizację poprzedniej umowy na dostawę 36 wagonów PESA 2014N. Bydgoska firma rozpoczęła jednak walkę o możliwość realizacji kontraktu. W końcu sąd zdecydował, że MPK nie może wykluczyć jej z postępowania. W rezultacie blisko rok od ogłoszenia przetargu, w dniu 8 sierpnia 2017 roku krakowskie MPK poinformowało o wyborze najkorzystniejszej oferty, która należała właśnie do firmy PESA Bydgoszcz S.A. Tymczasem w dniu 28 września 2017 roku stała się rzecz nieoczekiwana. Producent z Bydgoszczy poinformował o nie przedłużeniu ważności złożonej oferty. Było to równoznaczne z rezygnacją z realizacji kontraktu. W dniu 24 października krakowskie MPK postawiło producentowi z Bydgoszczy ultimatum, wzywając do podpisania umowy do dnia 10 listopada 2017 roku. Żaden z przedstawicieli firmy PESA nie stawił się jednak na podpisanie umowy. Jednocześnie, w dniu 20 listopada producent ten ponownie odwołał się do Krajowej Izby Odwoławczej. Zanim jednak KIO rozpatrzyła wniosek, w dniu 30 listopada bydgoska PESA zrezygnowała z wykorzystania dalszej ścieżki odwoławczej, ostatecznie rezygnując z krakowskiego kontraktu.
Równolegle w dniu 10 listopada 2017 roku krakowskie MPK poinformowało o wyborze drugiej najkorzystniejszej oferty, którą złożyło konsorcjum firm Solaris Bus & Coach SA i Stadler Polska Sp z o.o. Umowę podpisano w dniu 16 stycznia 2018 roku. Niespełna rok od tego wydarzenia, krakowski przewoźnik zdecydował się skorzystać z prawa opcji zakupu dodatkowych 15 wagonów tramwajowych. W dniu 12 grudnia 2018 roku w Urzędzie Miasta Krakowa podpisana została kolejna umowa już tylko z firmą Stadler, która w międzyczasie wykupiła wszystkie udziały w tramwajowej spółce należącej do firmy Solaris Bus & Coach SA. Zakup dodatkowych pojazdów był możliwy dzięki kredytowi, pochodzącemu z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Zamówione tramwaje są pojazdami trójczłonowymi, o długości 33,4 metra, opartymi na czterech wózkach. Skrajne wózki są napędowe, natomiast dwa znajdujące się pod środkowym członem toczne. Pojazd napędzają cztery asynchroniczne silniki prądu przemiennego firmy VEM Sachsenwerk typu DKCBZ 0211-4XA o mocy 105 kW każdy. Lajkoniki na pokład mogą zabrać 225 pasażerów, w tym 82 na miejscach siedzących. Do środka prowadzi 7 drzwi, z czego pierwsze i ostatnie są jednoskrzydłowe, natomiast pozostałe dwuskrzydłowe. Tramwaje swoim wyglądem i rozwiązaniami przypominają eksploatowane już w naszym mieście wozy Bombardier NGT8. Wagony w całości pomalowane zostały na granatowo. Dodatkowo, na skrajnych członach po obu stronach naniesiono białe sylwetki lajkonika. Nowością w krakowskich pojazdach są szersze drzwi o prześwicie aż 1400 mm, co ułatwia i przyspiesza wymianę pasażerów. Konsekwencją tego rozwiązania jest jednak brak po jednym rzędzie foteli nad wózkami napędowymi w pobliży drzwi. Zamiast nich wygospodarowano miejsce na większy bagaż. Pojazdy wyposażone zostały we wszelkie udogodnienia dla pasażerów, w tym klimatyzację i monitoring przedziału pasażerskiego, nowoczesny system informacji pasażerskiej, obejmujący wyświetlacze zewnętrzne i wewnętrzne wraz z głosowymi zapowiedziami, dwa automaty do sprzedaży biletów z możliwością płacenia przy pomocy bilonu oraz kart płatniczych, a także porty USB i gniazdka umożliwiające ładowanie elektronicznych urządzeń mobilnych. Prowadzący ma wydzieloną z przodu kabinę, która po raz pierwszy w przypadku nowych, niskopodłogowych wagonów tramwajowych w naszym mieście, nie została w całości odseparowana od przedziału pasażerskiego. Prowadzący nie ma też osobnego wejścia do kabiny z zewnątrz. Musi najpierw wejść do przedziału pasażerskiego i skorzystać z pierwszych drzwi, które są również dostępne dla pasażerów.
Zgodnie z umową, dwa wagony tramwaje przystosowane zostały do przejazdu bez zasilania z górnej sieci trakcyjnej odcinka o długości co najmniej 3000 metrów. Pojazdy te oznaczono numerami RY825 i RY832. Pozostałe wozy mają możliwość prostej implementacji tego rozwiązania w przyszłości. Rozwiązanie to ma na celu umożliwienie jazdy tramwaju na przykład podczas awarii zasilania, a w przyszłości w przypadku jego sprawdzenia i zakupu większej liczby pojazdów, usunięcie sieci trakcyjnej z niektórych odcinków sieci, na przykład na Pierwszej Obwodnicy.
Laweta z pierwszym wagonem Stadler Tango Lajkonik numer RY825 dotarła do zajezdni Podgórze w dniu 13 grudnia 2019 roku. Tramwaj przez kolejne tygodnie był przygotowywany do pierwszego wyjazdu na ulice Krakowa. Stało się to w nocy z 7 na 8 stycznia 2020 roku. Wówczas rozpoczęły się jazdy próbne, mające na celu uzyskanie dopuszczenia nowego pojazdu do liniowej eksploatacji. W dniu 4 marca tramwaj pierwszy raz odbył jazdę próbną po ulicach Krakowa w ciągu dnia. W dniu 26 marca do naszego miasta dotarła laweta z drugim Stadlerem Tango Lajkonik, oznaczonym numerem RY826. W międzyczasie w naszym kraju rozpoczęła się pierwsza fala zachorowań związanych z pandemią choroby Covid-19. Dosłownie z dnia na dzień funkcjonowanie wielu instytucji, firm i szkół zostało wstrzymane, a ludzie musieli pozostać w domach. Sytuacja ta wpłynęła oczywiście na spowolnienie przygotowania do rozpoczęcia liniowej eksploatacji pierwszych nowych tramwajów. Mimo to, od 3 kwietnia ruszyły szkolenia prowadzących. Wówczas można było zobaczyć wagon numer RY825, podróżujący przez wiele godzin po ulicach miasta z opuszczonym pantografem. Tramwaj poruszał się praktycznie cały czas na zasilaniu bateryjnym.
Oficjalne przekazanie do liniowej eksploatacji dwóch pierwszych wagonów Stadler Tango Lajkonik numer RY825 i RY826 miało miejsce w dniu 18 czerwca 2020 roku na terenie zajezdni Podgórze. Samą uroczystość ograniczono do minimum ze względu na panujące warunki epidemiczne. Pierwszy z nowych tramwajów wyjechał z zajezdni i na zasilaniu bateryjnym dotarł do pętli Czerwone Maki P+R. Tam rozpoczął liniowa pracę jako brygada 52-08. Drugi wagon skierowano natomiast do obsługi brygady 3-06.
Przez następne dni nowe tramwaje były testowane na kolejnych liniach. W dniu 23 czerwca pojawiły się na liniach 14 i 18. W dniu 25 czerwca po raz pierwszy obsługiwały linie 4 i 13. Pojawiły się też na linii 50. W dniu 26 czerwca na ulicach Krakowa debiutował trzeci Stadler Tango Lajkonik i jednocześnie pierwszy wagon tego typu, stacjonujący w zajezdni Nowa Huta. Wóz numer HY840 skierowano wówczas do obsługi linii 52. Z początkiem lipca trwały testy nowych wagonów na kolejnych liniach. Pojawiły się one wówczas między innymi na liniach: 1, 8, 9, 11, 12, 19, 20, 21, 22, 24, a także zastępczych: 74 i 76. W tych czasie odwiedziły one niemal wszystkie trasy tramwajowe w mieście. Liniowo nie jechały jedynie po alei Jana Pawła II i ulicy Ptaszyckiego, pomiędzy Placem Centralnym i Kopcem Wandy, gdzie stan torowiska nie pozwalał na ich kursowanie.
W drugiej połowie wakacji w 2020 roku sytuacja z kierowaniem nowych wagonów do ruchu unormowała się. Kursowały one wówczas na następujących liniach: 3, 4, 13, 18 (2 sztuki), 50 (2 sztuki) i 52. Po wprowadzeniu szkolnych rozkładów jazdy we wrześniu zaczęły stopniowo znikać z linii: 4, 13 i 52.
W dniu 17 października 2020 roku wagony Stadler Tango Lajkonik po raz pierwszy wzięły udział w obsłudze linii dodatkowych, ułatwiających dojazd w rejon miejskich nekropolii. Skierowano je wówczas do obsługi linii 82, łączącej Bronowice Małe z Cmentarzem Rakowickim.
Dzięki dostawom kolejnych nowych tramwajów, od 16 listopada linia 3 w całości zaczęła być obsługiwana przez tabor o długości 32 metrów. Poza wagonami Stadler Tango Lajkonik nadal kursowały na niej wozy Bombardier NGT8. Od 27 listopada nowe tramwaje zaczęły być stopniowo kierowane do obsługi linii 24, natomiast od stycznia 2021 roku na linię 14. Od 27 marca tramwaje Stadler Tango Lajkonik zaczęły kursować na linii 9. Najpierw obsługiwały 3 brygady w dni wolne, by stopniowo przejmować obsługę kolejnych brygad, również w dni powszednie. Od 20 kwietnia zajezdnia Nowa Huta zaczęła wysyłać do obsługi linii 14 wyłącznie wagony Stadler Tango Lajkonik, zdejmując z tej linii kursujące dotychczas wozy EU8N.
W dniu 14 czerwca 2021 roku do Krakowa dotarła laweta z tramwajem określanym mianem Stadler Tina i noszącym numer taborowy HY799. Pojazd ten z zewnątrz w niewielkim stopniu różnił się od dostarczanych Lajkoników. Także posiadał trzy człony, oparte na czterech wózkach i pomalowany był na granatowo. Z zewnątrz najbardziej dostrzegalną różnicą były większe klapy osłaniające wózki. Tramwaj miał też zaklejone wszystkie szyby boczne. Najprawdopodobniej, miał również zabudowane niektóre okna. Nie miał kamer monitoringu oraz wyświetlaczy. Na burtach nałożono natomiast tymczasowe tabliczki z numerem taborowym HY799, typowym dla pojazdów testowych. Firma Stadler zdecydowała się uchylić nieco rąbka tajemnicy i przekazała pewne informacje dotyczące tego pojazdu. Przede wszystkim potwierdziła, że jest to prototyp nowego, innowacyjnego tramwaju określanego mianem "Tina". Do Krakowa sprowadzony został na jazdy próbne, które miały być realizowane przy współpracy z krakowskim MPK. Pojazd stanowił zmodyfikowaną wersję tramwaju Tango Lajkonik. W Krakowie miał przebywał co najmniej przez rok, odbywając w tym czasie jazdy próbne w regularnych ruchu, jednak bez udziału pasażerów. Pomimo tych zapowiedzi, wagon trafił do zajezdni Nowa Huta, gdzie przynajmniej do końca września 2021 roku nie wyjeżdżał na ulice Krakowa.
Tymczasem w dniu 19 sierpnia 2021 roku dotarł ostatni z partii 50 zamówionych wagonów Stadler Tango Lajkonik, oznaczony numerem RY839. Na jego debiut liniowy, wraz z przedostatnim wozem tego typu, noszącym numer HY872, trzeba było czekać do 7 września. Oba tramwaje skierowane zostały w tym dniu do obsługi linii 9, przy czym wóz numer RY839 uczestniczył w uroczystości zastąpienia ostatniego wysokopodłogowego składu E1+c3 - HW163+HB563 na dziewiątce.
W wyniku prowadzonych dostaw 50 wagonów Stadler Tango Lajkonik, zostały one w następujący sposób podzielone pomiędzy obie krakowskie zajezdnie: 15 nowych tramwajów, noszących numery od RY825 do RY839 trafiło do zajezdni Podgórze, natomiast dalsze 35 wozów tego typu, oznaczonych numerami od HY840 do HY874 do zajezdni Nowa Huta.
Na tym oczywiście nie koniec dostaw nowego taboru do Krakowa. W latach 2022 - 2023 zaplanowano dostawy kolejnych tramwajów firmy Stadler. W sumie zakupiono 60 pojazdów noszących określenie Lajkonik 2. Krakowskie MPK zapowiedziało również zakupy następnych tramwajów, tak aby w 2025 roku po naszym mieście kursowały wyłącznie niskopodłogowe pojazdy.
| Typ | Tango Lajkonik | |
| Rodzaj wagonu | Silnikowy | |
| Producent | Stadler Polska Sp. z o.o. | |
| Lata produkcji | 2019 - 2021 | |
| Szerokość toru | 1435 mm | |
| Wymiary: | ||
| - długość pojazdu z urządzeniem zderzakowym | 33400 mm | |
| - szerokość pojazdu | 2400 mm | |
| - wysokość pojazdu z nadbudową dachową | 3600 mm | |
| - wysokość podłogi nad główką szyny nad wózkami napędowymi | 590 mm | |
| - wysokość podłogi nad główką szyny w strefie niskopodłogowej | 370 - 480 mm | |
| - wysokość podłogi w drzwiach wejściowych | 300 mm | |
| Liczba miejsc: | ||
| - miejsca siedzące dla pasażerów | 82 + 1 | |
| - miejsca stojące dla pasażerów (5 osób/m2) | 143 | |
| - razem | 225 + 1 | |
| Ciężar pojazdu: | ||
| - ciężar własny wagonu | 46010 kg | |
| - ciężar całkowity | 61385 kg | |
| Wózki: | ||
| - odległość między osiami | 1800 mm | |
| - średnica koła: | 600 mm | |
| Maksymalna prędkość | 70 km/h | |
| Typ silników trakcyjnych | VEM DKCBZ 0211-4XA |
|
| Liczba i moc silników trakcyjnych | 4x105 kW | |
Tramwaje Stadler Tango Lajkonik bardzo szybko wpisały się w obraz krakowskiej komunikacji miejskiej. 50 nowych pojazdów widoczne jest na ulicach, stanowiąc jedną z najliczniejszych grup nowych, niskopodłogowych wagonów. Tramwaje te we wrześniu 2021 roku były kierowane do obsługi następujących linii: 3, 9, 14, 18, 24 i 50, kursując wymiennie z wozami Bombardier NGT8.
Jeden z dwóch wozów posiadających możliwość jazdy bez podłączenia do sieci trakcyjnej przewidziany został do obsługi linii 18, kursując na odcinku św. Gertrudy - Stary Kleparz z opuszczonym odbierakiem prądu.
