Wydarzenia
Średzki Zlot Parowozów - 30.09 - 01.10.2023
- Kategoria: Wydarzenia
- Opublikowano: wtorek, 03, październik 2023 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 854
W dniach 30 września i 1 października 2023 roku odbył się II Średzki Zlot Parowozów. Wydarzenie to zorganizowane zostało przez Średzką Kolej Powiatową. Jesienny weekend pełen był atrakcji przygotowanych dla sympatyków kolei wąskotorowych i nie tylko. W ramach imprezy można było zobaczyć jednocześnie aż pięć wąskotorowych parowozów pod parą.
Pierwszy Średzki Zlot Parowozów odbył się w październiku 2022 roku. Już wtedy impreza ta okazała się być przygotowana z niezwykłą pasją i zaangażowaniem. W związku z tym, gdy tylko zobaczyłem zapowiedź II Średzkiego Zlotu Parowozów, zacząłem planować weekendowy wyjazd do Wielkopolski.
Początki Średzkiej Kolei Powiatowej sięgają 1898 roku. Sieć szybko rozrosła się do 59 kilometrów, sięgając aż do Poznania. Kolejka przez dziesięciolecia funkcjonowała bez większych problemów. Jedynie w 1952 roku dokonano "zwężenia" rozstawu jej torowiska z 1000 mm do 750 mm. Potem niestety nadeszły gorsze czasy. Pod koniec lat sześćdziesiątych i na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku zlikwidowano większość sieci. Czynny pozostał liczący zaledwie 14 kilometrów długości odcinek ze Środy Wielkopolskiej do Zaniemyśla. Mimo to, wąskotorówka funkcjonowała nadal. Była ostatnią w ramach PKP, na której w codziennych przewozach eksploatowano parowozy. Po zawieszeniu ruchu w 2001 roku przez państwowe koleje, ponownie stała się własnością Powiatu Średzkiego. Potem nadszedł czas kryzysu. Jego apogeum przypadło na rok 2015, gdy kolej w ogóle przestała funkcjonować i rozważano jej likwidację lub skrócenie, w związku z planami budowy drogi ekspresowe S11. Wówczas zarządzanie wąskotorówką przekazano Towarzystwu Przyjaciół Kolejki Średzkiej "Bana", które w ciągu kilku lat wyprowadziło Średzką Kolej Powiatową na prostą, doprowadziło do przywrócenia do ruchu dwóch parowozów Px48, a także zaczęło organizować jedno z najlepszych wydarzeń kolejowych w naszym kraju. Mowa właśnie o Średzkim Zlocie Parowozów.
W ramach tegorocznego zlotu oprócz średzkich parowozów Px48 - 1756 i 1920, udział wzięły gościnnie parowozy Kp4 - 3772 i Ty 1884 Las z Bieszczadzkiej Kolei Leśnej oraz Px48 - 1752 z Ełckiej Kolei Wąskotorowej. Parowóz Las gościł już w ubiegłym roku w Środzie Wielkopolskiej. Pozostałe maszyny przybyły do Wielkopolski po raz pierwszy. Warto wspomnieć, że w ubiegłym roku do Środy sprowadzono również parowóz Px29 - 1704 z Sochaczewa. Gdyby przybył i w tym roku, wówczas na Średzkiej Kolei Powiatowej można byłoby zobaczyć przedstawicieli wszystkich obecnie czynnych typów parowozów na tor o rozstawie 750 mm w Polsce. Mimo to, pięć lokomotyw pod parą na jednej kolejce wąskotorowej robiło ogromne wrażenie. Przedstawiciele Średzkiej Kolei Powiatowej stwierdzili nawet, że prawdopodobnie była to pierwsza taka sytuacja w ponad 120-letniej historii kolejki.
Wydarzenia w ramach Średzkiego Zlotu Parowozów zaplanowano na dwa dni. W sobotę na stacji Środa Miasto odbyły się zawody drużyn parowozowych. W godzinach wieczornych w Słupi Wielkiej przygotowano natomiast pokaz "Światło, para, dźwięk", podczas którego prezentowano cztery wąskotorowe parowozy.
Na tym oczywiście nie kończyły się atrakcje Średzkiego Zlotu Parowozów. Przez oba weekendowe dni kursowały pociągi prowadzone wszystkimi parowozami na trasach Środa Miasto - Zaniemyśl i Środa Miasto - Słupia Wielka. Wśród nich były nawet składy z aż dwoma parowozami Px48 jednocześnie na czele.
Przez oba dni można było również oglądać lokomotywy obrządzane przed budynkiem parowozowni. Dodatkowo, w niedzielę do Środy Wielkopolskiej zawitały historyczne autobusy: Ikarus 260, DAF MB200 i Jelcz 043 z Poznania oraz Autosan H9-35 z Gniezna. Pojazdy te przez cały dzień odbywały kursy po ulicach miasta, wożąc wszystkich chętnych za darmo. Oprócz tego, na stacji Środa Miasto przygotowano wystawę prezentującą historię kolejki. Były też stoiska partnerów Zlotu.
W niedzielę główną atrakcję stanowiła oczywiście II Parada Parowozów Wąskotorowych, która odbyła się na stacji Środa Miasto. Zgromadziła ona tysiące widzów, którzy mogli swobodnie obserwować prezentowane parowozy po obu stronach stacji kolejowej. Parada rozpoczęła się od pokazu... pojazdów spalinowych: drezyny WMC - 003 oraz lokomotyw Lyd-1 - 210 i LYd2 - 63. Organizatorzy zwrócili uwagę, że chociaż Średzka Kolej Powiatowa zawsze słynęła z ruchu parowozów, to jednak tabor spalinowy odegrał znaczącą rolę, szczególnie w najbardziej "chudym" okresie po 2015 roku, gdy wszystkie lokomotywy parowe pozostawały nieczynne.
Następnie prezentację rozpoczęły parowozy. Kolejno na stację wjeżdżały: Ty 1884 Las, Px48 - 1752, Kp4 - 3772, Px48 - 1920 i w końcu Px48 - 1756. Po pierwszym pokazie, wszystkie parowozy zostały ze sobą połączone i dokonały wspólnego przejazdu przez stację. Następnie parowozy podzielone zostały na te pochodzące ze Środy Wielkopolskiej oraz sprowadzone z innych kolejek. W trzecim podejściu cztery parowozy ustawiły się na każdym ze stacyjnych torów i razem dokonały równoległego przejazdu po stacji w Środzie Miasto. W finale imprezy, parowozy ponownie zostały połączone i razem wjechały na stację. Na koniec wszyscy organizatorzy Średzkiego Zlotu Parowozów, w tym maszyniści i obsługa lokomotyw oraz dyżurni ruchu, stanęli do wspólnej, pamiątkowej fotografii.
Warto podkreślić, że przedstawiciele Średzkiej Kolei Powiatowej nie tylko w trakcie Zlotu, ale również w codziennych kursach starają się zwracać uwagę na wiele drobnych szczegółów, które w całości przynoszą wspaniały efekt. Głosowe zapowiedzi pociągów na peronie na stacji Środa Miasto, czy wypuszczanie pociągów na szlak przez dyżurnego ruchu z podniesionym lizakiem, dają możliwość poczucia atmosfery prawdziwej starej kolei. Ogromne wrażenie, nawet na osobach nie będących pasjonatami kolei, robiło pozdrawianie się parowozów przy pomocy gwizdawek, zarówno podczas wyruszania na szlak ze stacji w Środzie Wielkopolskiej, jak i na mijance na stacji w Słupi Wielkiej. Jeśli dodamy do tego pięknie odnowiony tabor, mamy obraz prawdziwej kolei muzealnej, na której ani przez chwilę nie odczujemy jarmarcznej atmosfery, znanej niestety z podobnych tego typu imprez w kraju. Wszystko to sprawiło, że II Średzki Zlot Parowozów został bardzo pozytywnie przyjęty zarówno przez samych uczestników tego wydarzenia, jak i środowisko miłośników kolei w naszym kraju. Naprawdę warto było pokonać te 450 kilometrów, aby się tam znaleźć.
Polskie kolejki wąskotorowe po wielu latach problemów i walki o przetrwanie, obecnie stają się prawdziwymi perełkami turystycznymi swoich regionów. Już nie tylko Średzka Kolej Powiatowa, ale praktycznie na większości kolejek organizowany jest bogaty program turystyczny, prezentujący kolej wąskotorową w najlepszym wydaniu. Kolejki w Koszalinie, Sochaczewie, Przeworsku, Bytomiu czy w Bieszczadach to tylko te najbardziej jaskrawe przykłady dobrze zarządzanych wąskotorówek, na których udało się nie tylko rozpocząć prace nad odnową i utrzymaniem infrastruktury, ale doprowadzono też do przywrócenia do ruchu parowozów, a także zapewniono szereg dodatkowych atrakcji dla odwiedzających. Sytuacja większości kolejek wąskotorowych prezentuje się obecnie jakże inaczej, niż w przypadku muzealnej kolei normalnotorowej w naszym kraju. Najlepszym porównaniem jest liczba czynnych parowozów. W przypadku normalnej kolei wynosi ona obecnie 4-5 maszyn. Na kolejach wąskotorowych jestem w stanie doliczyć się co najmniej 13 czynnych parowozów, a kolejne planowane są do przywrócenia do ruchu lub nawet trwa ich renowacja.
